Facebook

Kliknij ten link, aby przejść do panelu logowania.
Teraz do wszystkich płatnych Serwisów internetowych
Wydawnictwa Podatkowego GOFIN loguj się w jednym
miejscu.


Po zalogowaniu znajdziesz menu z linkiem do swojego
konta abonenta i dodatkowych opcji.

Jak szukać?»

Ujednolicone przepisy prawne - www.przepisy.gofin.pl
Aktualnie jesteś: Ujednolicone przepisy prawne (strona główna) » Polski Ład »  Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń ...

Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych

Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
 uwzględniający ww. zmiany
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 Dz. U. z 2013 r. poz. 1442
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 Dz. U. z 2015 r. poz. 121
 sprostowanie błędu
 
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 Dz. U. z 2016 r. poz. 963
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 Dz. U. z 2017 r. poz. 1778
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 Dz. U. z 2019 r. poz. 300
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 Dz. U. z 2020 r. poz. 266
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 Dz. U. z 2021 r. poz. 423
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 Dz. U. z 2022 r. poz. 1009
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 Dz. U. z 2023 r. poz. 1230
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
Wyświetl wersje poprzedzające
 Dz. U. z 2024 r. poz. 497
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
Wyświetl wcześniejsze wersje
2024.11.01 - bieżąca
Wyświetl późniejsze wersje
 
 zmieniony przez
zmiany w:

Uwaga od redakcji:
Zmiany, które wchodzą w życie w wybranej wersji czasowej - zaznaczono kolorem

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 1. Ubezpieczenia społeczne obejmują:

    1) ubezpieczenie emerytalne;

    2) ubezpieczenia rentowe;

    3) ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa, zwane dalej "ubezpieczeniem chorobowym";

    4) ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zwane dalej "ubezpieczeniem wypadkowym".

Art. 2. 1. Ustawa określa:

    1) zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym;

    2) zasady ustalania składek na ubezpieczenia społeczne oraz podstaw ich wymiaru;

    3) zasady, tryb i terminy:

      a) zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych,

      b) prowadzenia ewidencji ubezpieczonych i płatników składek,

      c) rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz zasiłków z ubezpieczeń chorobowego i wypadkowego,

      d) opłacania składek na ubezpieczenia społeczne;

    4) zasady prowadzenia kont ubezpieczonych oraz kont płatników składek;

    5) zasady działania Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zwanego dalej "FUS";

    6) organizację, zasady działania i finansowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zwanego dalej "Zakładem";

    7) zasady działania Funduszu Rezerwy Demograficznej, zwanego dalej "FRD", oraz zasady zarządzania tym funduszem;

    8) zasady kontroli wykonywania zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych.

2. Rodzaje świadczeń z ubezpieczeń społecznych, warunki nabywania prawa do nich oraz zasady i tryb ich przyznawania określają odrębne przepisy.

3. Wypłacalność świadczeń z ubezpieczeń społecznych gwarantowana jest przez państwo.

Istniejące wersje czasowe art. 2a
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2009.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585
2011.01.01
zmieniony przez
2013.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2013 r. poz. 1442
2015.01.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2015 r. poz. 121
2016.07.01 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 963
2017.09.25 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 1778
2019.02.18 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 300
2020.02.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 266
2021.03.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2021 r. poz. 423
2022.05.13 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1009
2023.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1230
2024.04.03 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 497
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 2a. 1. Ustawa stoi na gruncie równego traktowania wszystkich ubezpieczonych bez względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, stan cywilny oraz stan rodzinny.

2. Zasada równego traktowania dotyczy w szczególności:

    1) warunków objęcia systemem ubezpieczeń społecznych;

    2) obowiązku opłacania i obliczania wysokości składek na ubezpieczenie społeczne;

    3) obliczania wysokości świadczeń;

    4) okresu wypłaty świadczeń i zachowania prawa do świadczeń.

3. Ubezpieczony, który uważa, że nie zastosowano wobec niego zasady równego traktowania, ma prawo dochodzić roszczeń z tytułu ubezpieczeń z ubezpieczenia społecznego przed sądem. Przepis art. 83 stosuje się odpowiednio.

Istniejące wersje czasowe art. 3
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2009.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585
2011.05.01
zmieniony przez
2013.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2013 r. poz. 1442
2014.02.01
zmieniony przez
2015.01.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2015 r. poz. 121
2016.07.01 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 963
2017.09.25 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 1778
2019.02.18 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 300
2020.02.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 266
2021.03.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2021 r. poz. 423
2022.05.13 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1009
2023.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1230
2024.04.03 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 497
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 3. 1. Zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych określone ustawą wykonują:

    1) Zakład Ubezpieczeń Społecznych;

    2) otwarte fundusze emerytalne, określone w przepisach o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, w zakresie gromadzenia i lokowania składki na ubezpieczenie emerytalne, o której mowa w art. 22 ust. 3 pkt 1 lit. a;

    3) (uchylony)

    4) płatnicy składek.

2. Za wykonywanie zadań związanych z ustalaniem prawa do świadczeń i ich wysokości oraz wypłatą świadczeń z ubezpieczenia chorobowego płatnicy składek mają prawo do wynagrodzenia. Wynagrodzenia płatników składek określa się jako procent kwoty tych świadczeń. Wysokość stopy procentowej oraz tryb rozliczenia tego wynagrodzenia określi, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego. Pozostałe zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych płatnicy składek są zobowiązani wykonywać nieodpłatnie.

3. Zakres zadań z ubezpieczeń społecznych wykonywanych przez otwarte fundusze emerytalne określają przepisy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych.

Istniejące wersje czasowe art. 4
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2009.01.08
zmieniony przez
2009.02.01
zmieniony przez
2009.02.11
zmieniony przez
2009.07.14
zmieniony przez
2009.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585
2010.01.01
zmieniony przez
2011.02.01
zmieniony przez
2011.09.01
zmieniony przez
2012.01.01
zmieniony przez
2013.01.01
zmieniony przez
2013.09.01
zmieniony przez
2013.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2013 r. poz. 1442
2014.02.01
zmieniony przez
2014.05.15
zmieniony przez
2015.01.01
zmieniony przez
2015.01.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2015 r. poz. 121
2015.07.24
sprostowanie błędu
 
2016.01.02
zmieniony przez
2016.07.01 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 963
2016.11.19
zmieniony przez
2017.03.01
zmieniony przez
2017.06.13
zmieniony przez
2017.09.25 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 1778
2017.10.01
zmieniony przez
2018.01.01
zmieniony przez
2018.04.30
zmieniony przez
2018.10.01
zmieniony przez
2018.11.25
zmieniony przez
2019.01.01
zmieniony przez
2019.02.18 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 300
2020.01.01
zmieniony przez
 
 
zmieniony przez
2020.02.01
zmieniony przez
2020.02.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 266
2021.03.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2021 r. poz. 423
2021.09.18
zmieniony przez
2021.11.01
zmieniony przez
2022.04.23
zmieniony przez
2022.05.13 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1009
2023.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1230
2024.01.01
zmieniony przez
2024.04.03 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 497
2024.09.01
zmieniony przez
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 4. Użyte w ustawie określenia oznaczają:

    1) ubezpieczeni - osoby fizyczne podlegające chociaż jednemu z  ubezpieczeń społecznych, o których mowa w art. 1;

    2) płatnik składek:

      a) pracodawca - w stosunku do pracowników i osób odbywających służbę zastępczą oraz jednostka organizacyjna lub osoba fizyczna pozostająca z inną osobą fizyczną w stosunku prawnym uzasadniającym objęcie tej osoby ubezpieczeniami społecznymi, w tym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym albo pobierania zasiłku macierzyńskiego, z wyłączeniem osób, którym zasiłek macierzyński wypłaca Zakład,

      b) jednostka wypłacająca świadczenia socjalne, zasiłki socjalne oraz wynagrodzenia przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie - w stosunku do osób pobierających świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu, osób pobierających zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia oraz osób pobierających wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie,

      c) podmiot, na którego rzecz wykonywana jest odpłatnie praca w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania - w stosunku do osób, które ją wykonują, na podstawie skierowania do pracy, lub podlegają ubezpieczeniom społecznym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego, jeżeli zasiłek wypłaca ten podmiot,

      d) ubezpieczony zobowiązany do opłacenia składek na własne ubezpieczenia społeczne,

      e) Kancelaria Sejmu w stosunku do posłów i posłów do Parlamentu Europejskiego, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 30 lipca 2004 r. o uposażeniu posłów do Parlamentu Europejskiego wybranych w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. poz. 1925, z 2006 r. poz. 708 oraz z 2009 r. poz. 918), oraz Kancelaria Senatu w stosunku do senatorów,

      f) duchowny niebędący członkiem zakonu albo przełożony domu zakonnego lub klasztoru w stosunku do członków swych zakonów lub, za zgodą Zakładu, inna zwierzchnia instytucja diecezjalna lub zakonna w stosunku do duchownych objętych tą zgodą,

      g) jednostka organizacyjna podległa Ministrowi Obrony Narodowej - w stosunku do żołnierzy niezawodowych pełniących czynną służbę wojskową,

      h - j) (uchylone)

      k) ośrodek pomocy społecznej, a w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych (Dz. U. poz. 1818) - centrum usług społecznych - w stosunku do osób rezygnujących z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem,

      l) (uchylona)

      ł) powiatowy urząd pracy - w stosunku do osób pobierających zasiłek dla bezrobotnych lub stypendium,

      ł1) centrum integracji społecznej - w stosunku do osób pobierających świadczenie integracyjne,

      ł2) powiatowy urząd pracy - w stosunku do osób pobierających stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych,

      m) Zakład - w stosunku do osób podlegających ubezpieczeniom społecznym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego albo zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego, jeżeli zasiłki te wypłaca Zakład, w stosunku do osób określonych w art. 6a ust. 1 i art. 6b ust. 1 oraz osób niepodejmujących zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, o których mowa w art. 6c ust. 1,

      n) podmiot wypłacający stypendium sportowe - w stosunku do osób pobierających te stypendia,

      o) (uchylona)

      p) Krajowa Szkoła Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego - w stosunku do słuchaczy pobierających stypendium,

      pa) podmiot prowadzący szkołę doktorską - w stosunku do kształcących się w niej doktorantów, otrzymujących stypendium doktoranckie,

      r) osoba prowadząca pozarolniczą działalność - w stosunku do osób współpracujących przy prowadzeniu tej działalności,

      ra) osoba fizyczna, o której mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221, 641 i 803) - w stosunku do osób współpracujących przy prowadzeniu tej działalności,

      s) wojewódzki urząd pracy - w stosunku do osób, których świadczenia pracownicze finansowane są ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, jeżeli świadczenia te wypłacane są przez ten urząd,

      t) jednostka obsługi ekonomiczno-administracyjnej utworzona przez jednostkę samorządu terytorialnego - jeżeli rozlicza i opłaca składki za ubezpieczonych wykonujących pracę w podlegających jej szkołach, przedszkolach i innych jednostkach organizacyjnych systemu oświaty,

      u) podmiot, w którym jest pełniona służba - w odniesieniu do żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy oddelegowanych do pełnienia w nim służby, jeżeli podmiot ten wypłaca im uposażenie,

      w) wójt, burmistrz lub prezydent miasta - w stosunku do osób otrzymujących świadczenie pielęgnacyjne albo specjalny zasiłek opiekuńczy, na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, oraz zasiłek dla opiekuna na podstawie przepisów o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów,

      z) podmiot, który wypłaca świadczenie szkoleniowe po ustaniu zatrudnienia - w stosunku do osób, którym wypłaca to świadczenie,

      za) inne niż powiatowe urzędy pracy podmioty kierujące - w stosunku do osób pobierających stypendium w okresie szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego - którymi są:

        - jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne, z wyjątkiem wojewódzkich i powiatowych urzędów pracy,

        - Ochotnicze Hufce Pracy,

        - agencje zatrudnienia,

        - instytucje szkoleniowe,

        - instytucje dialogu społecznego,

        - instytucje partnerstwa lokalnego,

        - organizacje pozarządowe działające na rzecz rozwoju zasobów ludzkich i przeciwdziałania bezrobociu,

        - podmioty, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-8 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2023 r. poz. 742),

        - organizacje pracodawców,

        - związki zawodowe,

        - ośrodki doradztwa rolniczego,

        - ośrodki poradnictwa zawodowego i psychologicznego

      - korzystające z publicznych środków wspólnotowych i publicznych środków krajowych na podstawie umowy o dofinansowanie projektu albo decyzji, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. z 2022 r. poz. 260) albo ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2023 r. poz. 225 i 412),

      zaa) inne niż powiatowe urzędy pracy podmioty wypłacające stypendium w okresie szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego w ramach projektów lub programów finansowanych z udziałem środków funduszy strukturalnych Unii Europejskiej - w stosunku do osób pobierających stypendium w okresie szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego,

      zb) podmiot, w którym działa rada nadzorcza - w stosunku do członków rad nadzorczych,

      zc) przedsiębiorstwo w spadku - w stosunku do pracowników i zleceniobiorców przedsiębiorstwa w spadku oraz osób przebywających na urlopie wychowawczym udzielonym w ramach stosunku pracy albo pobierających zasiłek macierzyński, z wyłączeniem osób, którym zasiłek macierzyński wypłaca Zakład; obowiązki przedsiębiorstwa w spadku wykonuje zarządca sukcesyjny, a w przypadku jego braku - osoby, o których mowa w art. 14 ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (Dz. U. z 2021 r. poz. 170), dokonujące czynności, o których mowa w art. 13 tej ustawy,

      zd) Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej - w stosunku do małżonka Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej;

    2a) podmiot zgłaszający ubezpieczonych do ubezpieczeń społecznych - podmiot niebędący płatnikiem składek, o którym mowa w pkt 2, który dokonał zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 4 oraz art. 8 ust. 2a;

    3) składki - składki na ubezpieczenia społeczne osób wymienionych w pkt 1;

    4) zasiłki - zasiłki i świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia chorobowego oraz ubezpieczenia wypadkowego;

    5) deklaracja rozliczeniowa - zestawienie informacji o należnych składkach na fundusze, na które składki pobiera Zakład, kwot rozliczanych w ciężar składek oraz kwot należnych do zapłaty;

    6) imienny raport miesięczny - informacje o osobie podlegającej ubezpieczeniom społecznym przedkładane Zakładowi przez płatnika składek za dany miesiąc kalendarzowy;

    6a) raport informacyjny - zestawienie informacji dotyczące ubezpieczonego, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 4, który został zgłoszony przez płatnika składek do ubezpieczeń społecznych po raz pierwszy po dniu 31 grudnia 1998 r., a przed dniem 1 stycznia 2019 r., obejmujące:

      a) dane dotyczące wypłaconego przychodu niezbędne do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty - za lata kalendarzowe przypadające w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 31 grudnia 2018 r.,

      b) dane dotyczące wykonywania pracy przez nauczyciela, wychowawcę lub innego pracownika pedagogicznego zatrudnionego w placówkach, o których mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 301), w określonym wymiarze obowiązkowego wymiaru zajęć - za okres od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 31 grudnia 2018 r., z wyjątkiem danych za nauczyciela, wychowawcę lub innego pracownika pedagogicznego, od którego płatnik składek uzyskał na piśmie informację o ustaleniu prawa do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego na podstawie tej ustawy,

      c) dane dotyczące wykonywania pracy przez nauczyciela, wychowawcę lub innego pracownika pedagogicznego zatrudnionego w placówkach, o których mowa w art. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2021 r. poz. 1762, z 2022 r. poz. 935, 1116, 1700 i 1730 oraz z 2023 r. poz. 641), w określonym wymiarze obowiązkowego wymiaru zajęć - za okres od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 31 grudnia 2008 r., z wyjątkiem danych za nauczyciela, wychowawcę lub innego pracownika pedagogicznego, od którego płatnik składek uzyskał na piśmie informację o ustaleniu prawa do emerytury na podstawie art. 88 tej ustawy,

      d) dane dotyczące okresów wykonywania i wymiaru czasu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, o której mowa w art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 504, 1504 i 2461) - za okres od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 31 grudnia 2008 r., z wyjątkiem danych za ubezpieczonego, od którego płatnik składek uzyskał na piśmie informację o ustaleniu prawa do emerytury na podstawie art. 32, art. 33 lub art. 184 tej ustawy,

      e) dane dotyczące okresów wykonywania i wymiaru czasu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o której mowa w art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 164) - za okres od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 31 grudnia 2008 r., z wyjątkiem danych za ubezpieczonego, od którego płatnik składek uzyskał na piśmie informację o ustaleniu prawa do emerytury pomostowej na podstawie tej ustawy,

      f) informację, czy w okresie zatrudnienia pracownikowi przysługiwał ekwiwalent pieniężny za deputat węglowy, o którym mowa w art. 74 ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji i restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe" (Dz. U. z 2022 r. poz. 2542),

      g) datę, tryb rozwiązania ostatniego stosunku pracy, podstawę prawną rozwiązania lub wygaśnięcia ostatniego stosunku pracy lub stosunku służbowego oraz informację, z czyjej inicjatywy stosunek pracy został rozwiązany;

    7) konto ubezpieczonego - konto, na którym są ewidencjonowane składki i informacje dotyczące przebiegu ubezpieczeń społecznych danego ubezpieczonego oraz zatrudnienia pracownika;

    8) konto płatnika - konto, na którym ewidencjonowana jest kwota zobowiązań z tytułu składek oraz innych składek danego płatnika zbieranych przez Zakład, kwoty zapłaconych składek, stan rozliczeń oraz inne informacje dotyczące płatnika składek;

    9) przychód - przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium sportowego, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy oraz przychody z działalności wykonywanej osobiście przez osoby należące do składu rad nadzorczych, niezależnie od sposobu ich powoływania;

    10) przychód z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych - przychody z tytułu pracy w spółdzielni i z tytułu wytwarzania na jej rzecz produktów rolnych;

    11) otwarty fundusz emerytalny - fundusz wybrany przez ubezpieczonego spośród funduszy emerytalnych, o których mowa w przepisach o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych;

    12) (uchylony)

    12a) okresowa emerytura kapitałowa - świadczenie pieniężne określone w ustawie z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (Dz. U. z 2018 r. poz. 926);

    12b) (uchylony)

    13) (uchylony)

    14) (uchylony)

    15) numer NIP - numer identyfikacji podatkowej nadany zgodnie z przepisami o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników;

    16) rachunek bankowy - rachunek płatniczy prowadzony w kraju lub wydany w kraju instrument płatniczy w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2360 i 2640);

    16a) numer rachunku składkowego - numer rachunku wygenerowany przez Zakład, zgodny ze standardem Numeru Rachunku Bankowego (NRB);

    17) osoba sprawująca osobistą opiekę nad dzieckiem - osobę fizyczną sprawującą osobistą opiekę nad dzieckiem własnym lub swojego małżonka, lub dzieckiem przysposobionym, przez okres do 3 lat, nie dłużej jednak niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia, a w przypadku dziecka, które z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności wymaga osobistej opieki tej osoby, przez okres do 6 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia;

    18) system płatności - system płatności w rozumieniu art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami (Dz. U. z 2022 r. poz. 1581);

    19) małżonek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej - osobę będącą małżonkiem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, a w przypadku gdy Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej nie ma małżonka - inną osobę wskazaną przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 5. 1. Ubezpieczenie społeczne rolników, jeżeli nie podlegają oni obowiązkowi ubezpieczeń społecznych na podstawie ustawy, regulują odrębne przepisy.

2. Nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

Rozdział 2

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym

Istniejące wersje czasowe art. 6
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2009.02.01
zmieniony przez
2009.07.14
zmieniony przez
2009.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585
2010.01.01
zmieniony przez
2011.02.01
zmieniony przez
2011.10.01
zmieniony przez
2013.01.01
zmieniony przez
 
 
zmieniony przez
2013.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2013 r. poz. 1442
2014.05.15
zmieniony przez
2015.01.01
zmieniony przez
2015.01.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2015 r. poz. 121
2015.10.01
zmieniony przez
2016.07.01 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 963
2016.11.19
zmieniony przez
2017.03.01
zmieniony przez
2017.09.01
zmieniony przez
2017.09.25 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 1778
2017.10.01
zmieniony przez
2018.01.01
zmieniony przez
2018.04.30
zmieniony przez
2018.08.31
zmieniony przez
2018.10.01
zmieniony przez
2019.02.18 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 300
2020.01.01
zmieniony przez
2020.02.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 266
2021.03.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2021 r. poz. 423
2021.11.01
zmieniony przez
2022.04.23
zmieniony przez
2022.05.13 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1009
2022.06.04
zmieniony przez
2023.01.01
zmieniony przez
2023.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1230
2024.01.01
zmieniony przez
2024.04.03 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 497
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 6. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:

    1) pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów;

    2) osobami wykonującymi pracę nakładczą;

    3) członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, zwanymi dalej "członkami spółdzielni";

    4) osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej "zleceniobiorcami", oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4;

    5) osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi;

    5a) osobami współpracującymi z osobami fizycznymi, o których mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców;

    6) posłami i senatorami pobierającymi uposażenie oraz posłami do Parlamentu Europejskiego, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 30 lipca 2004 r. o uposażeniu posłów do Parlamentu Europejskiego wybranych w Rzeczypospolitej Polskiej, zwanymi dalej "posłami i senatorami";

    7) osobami pobierającymi stypendium sportowe, zwanymi dalej "stypendystami sportowymi";

    7a) pobierającymi stypendium słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego;

    7b) otrzymującymi stypendium doktoranckie doktorantami;

    8) osobami wykonującymi odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;

    9) osobami pobierającymi zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie integracyjne lub stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy, zwanymi dalej "bezrobotnymi";

    9a) osobami pobierającymi stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na szkolenie, staż lub przygotowanie zawodowe dorosłych, zwanymi dalej "osobami pobierającymi stypendium";

    9b) osobami pobierającymi stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych;

    10) duchownymi;

    11) żołnierzami niezawodowymi pełniącymi czynną służbę wojskową;

    12) osobami odbywającymi służbę zastępczą;

    13 - 18b) (uchylone)

    19) osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego;

    20) osobami pobierającymi świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osobami pobierającymi zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osobami pobierającymi wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy;

    21) osobami pobierającymi świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia;

    22) członkami rad nadzorczych wynagradzanymi z tytułu pełnienia tej funkcji;

    23) małżonkiem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

2. Zasady podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym osób rezygnujących z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem, za które ośrodek pomocy społecznej, a w przypadku przekształcenia ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych - centrum usług społecznych, opłaca składkę, regulują przepisy o pomocy społecznej.

2a. Za osobę pobierającą świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna wójt, burmistrz lub prezydent miasta opłaca składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od podstawy odpowiadającej wysokości odpowiednio:

    1)  pobieranego świadczenia pielęgnacyjnego albo pobieranego specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługujących na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych,

    2)  pobieranego zasiłku dla opiekuna przysługującego na podstawie przepisów o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów

    - przez okres niezbędny do uzyskania okresu ubezpieczenia (składkowego i nieskładkowego) odpowiednio 20-letniego przez kobietę i 25-letniego przez mężczyznę.

2b. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta nie opłaca składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe:

    1)  za osobę pobierającą świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna, jeżeli podlega ona obowiązkowi ubezpieczenia społecznego z innego tytułu na podstawie ustawy lub na podstawie odrębnych przepisów lub

    2)  za osobę pobierającą świadczenie pielęgnacyjne wyłącznie na podstawie art. 17 ust. 4a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 390, 658 i 852);

    3)  od podstawy odpowiadającej wysokości podwyższenia świadczenia pielęgnacyjnego pobieranego na podstawie art. 17 ust. 4a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych w przypadku, o którym mowa w art. 17 ust. 3e ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych.

2c. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta, jeżeli wypłaca osobie świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna, może wystąpić do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o udzielenie informacji o przebiegu ubezpieczenia oraz za jaki okres za tę osobę powinien opłacać składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

2d. Sposób opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe osób świadczących pracę na podstawie umowy uaktywniającej, reguluje ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. z 2023 r. poz. 204).

3 - 3a. (uchylone)

4. Osoby określone w ust. 1 pkt 4 nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli są uczniami szkół ponadpodstawowych lub studentami, do ukończenia 26 lat.

4a. Przepisu ust. 4 nie stosuje się do osób świadczących pracę na podstawie umowy uaktywniającej określonej w ustawie, o której mowa w ust. 2d.

4b. Uczniowie szkół ponadpodstawowych lub studenci do ukończenia 26 lat, którzy pobierają stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostali skierowani przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na szkolenie, staż lub przygotowanie zawodowe dorosłych, nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, pod warunkiem że stypendium pobierane jest w związku z realizacją takiego szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, których obowiązek odbycia wynika z programu nauczania.

4ba. Uczniowie szkół ponadpodstawowych lub studenci do ukończenia 26 lat, którzy pobierają stypendium finansowane z udziałem środków Europejskiego Funduszu Społecznego lub Europejskiego Funduszu Społecznego Plus w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostali skierowani przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na szkolenie, staż lub przygotowanie zawodowe dorosłych, nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

4c. Osoby określone w ust. 1 pkt 1 i 4, nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w części pobieranego dodatku, o którym mowa w art. 16j ust. 6 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2022 r. poz. 1731, 1733, 2731 i 2770 oraz z 2023 r. poz. 605 i 650).

5. (uchylony)

6. (uchylony)

Istniejące wersje czasowe art. 6a
2013.09.01
dodany przez
2013.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2013 r. poz. 1442
2015.01.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2015 r. poz. 121
2016.07.01 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 963
2017.09.25 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 1778
2018.04.30
zmieniony przez
2019.02.18 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 300
2020.02.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 266
2021.03.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2021 r. poz. 423
2022.05.13 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1009
2023.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1230
2024.04.03 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 497
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 6a. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:

    1) osobami, które prowadziły pozarolniczą działalność gospodarczą przez okres co najmniej 6 miesięcy i zaprzestały jej prowadzenia albo zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie art. 36aa ust. 1;

    2) osobami, które prowadziły inną niż określona w przepisach ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6, przez okres co najmniej 6 miesięcy i które zaprzestały jej prowadzenia;

    3) zleceniobiorcami, którzy wykonywali pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, przez okres co najmniej 6 miesięcy i którzy zaprzestali jej wykonywania;

    4) osobami współpracującymi, o których mowa w art. 8 ust. 11, przez okres co najmniej 6 miesięcy z osobami, o których mowa w pkt 1-3 lub art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, i które zaprzestały tej współpracy;

    5) osobami duchownymi, podlegającymi z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym przez okres co najmniej 6 miesięcy.

2. Warunek prowadzenia pozarolniczej działalności, działalności zarobkowej i współpracy lub bycia osobą duchowną przez okres co najmniej 6 miesięcy uważa się za spełniony, jeżeli osoby, o których mowa w ust. 1, podlegały z tych tytułów nieprzerwanie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym bezpośrednio przed dniem rozpoczęcia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem i opłacały składki na te ubezpieczenia.

3. Prawo do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi przysługuje jednemu z rodziców, pod warunkiem że drugi rodzic nie jest objęty ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tego tytułu albo ubezpieczeniami określonymi w art. 6 ust. 1 pkt 19 lub art. 6b.

4. Prawo do finansowania składek z budżetu państwa, jeżeli jedno z rodziców przebywa na urlopie wychowawczym, a drugie jednocześnie spełnia warunki określone w ust. 1, przysługuje osobie przebywającej na urlopie wychowawczym.

5. Prawo do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi przysługuje przez okresy, o których mowa w art. 4 pkt 17, i może być wykorzystane w całości lub w nie więcej niż 4 częściach.

Istniejące wersje czasowe art. 6b
2013.09.01
dodany przez
2013.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2013 r. poz. 1442
2015.01.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2015 r. poz. 121
2016.07.01 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 963
2017.09.25 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 1778
2019.02.18 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 300
2020.02.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 266
2021.03.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2021 r. poz. 423
2022.05.13 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1009
2023.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1230
2024.04.03 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 497
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 6b. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami sprawującymi osobistą opiekę nad dzieckiem, a które nie spełniają warunków do podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, o których mowa w art. 6a.

2. Prawo do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym przysługuje jednemu z rodziców, pod warunkiem że drugi rodzic nie jest objęty ubezpieczeniem emerytalnym z tego tytułu albo ubezpieczeniami określonymi w art. 6 ust. 1 pkt 19 lub art. 6a.

3. Prawo do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym przysługuje przez okresy, o których mowa w art. 4 pkt 17, i może być wykorzystane w całości lub w nie więcej niż 4 częściach.

Istniejące wersje czasowe art. 6c
2024.01.01
dodany przez
2024.04.03 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 497
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 6c. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i art. 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami niepodejmującymi zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej ze względu na potrzebę udzielenia wsparcia osobie pobierającej świadczenie wspierające, o którym mowa w ustawie z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz. U. poz. 1429), wspólnie z nią zamieszkujące i gospodarujące, przez okres sprawowania opieki.

2. Prawo do objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi przysługuje jednej osobie sprawującej opiekę.

Istniejące wersje czasowe art. 7
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2009.07.14
zmieniony przez
2009.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585
2013.01.01
zmieniony przez
2013.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2013 r. poz. 1442
2015.01.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2015 r. poz. 121
2016.07.01 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 963
2017.09.25 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 1778
2019.02.18 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 300
2020.02.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 266
2021.03.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2021 r. poz. 423
2022.05.13 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1009
2023.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1230
2024.04.03 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 497
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 7. Prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi przysługuje osobom, które nie spełniają warunków do objęcia tymi ubezpieczeniami obowiązkowo.

Istniejące wersje czasowe art. 8
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2009.03.01
zmieniony przez
2009.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585
2013.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2013 r. poz. 1442
2014.01.01
zmieniony przez
2015.01.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2015 r. poz. 121
2016.07.01 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 963
2017.03.01
zmieniony przez
2017.09.01
zmieniony przez
2017.09.25 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 1778
2018.02.01
zmieniony przez
2018.04.30
zmieniony przez
2018.05.20
zmieniony przez
2019.02.18 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 300
2020.02.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 266
2021.03.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2021 r. poz. 423
2021.07.01
zmieniony przez
2022.05.13 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1009
2023.01.01
zmieniony przez
2023.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1230
2024.04.03 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 497
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 8. 1. Za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a.

2. Jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, o których mowa w ust. 11 - dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca.

2a. Za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

3. Za osobę wykonującą pracę nakładczą uważa się osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę nakładczą.

4. Za członka spółdzielni uważa się członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej, innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną oraz spółdzielni kółek rolniczych, zajmujących się produkcją rolną, działających zgodnie z art. 138-178 oraz art. 180 § 3 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2021 r. poz. 648), który wykonuje pracę na rzecz spółdzielni na innej podstawie niż stosunek pracy lub wytwarza na jej rzecz produkty rolne w prowadzonym przez siebie gospodarstwie.

5. Na równi z członkiem spółdzielni, o którym mowa w ust. 4, traktuje się inne osoby, które wykonują pracę w spółdzielni lub w gospodarstwie rolnym spółdzielni na innej podstawie niż stosunek pracy, niebędące jej członkami i wynagradzane według zasad obowiązujących członków spółdzielni, w tym kandydatów na członka spółdzielni.

6. Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się:

    1) osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, z wyjątkiem ust. 6a;

    2) twórcę i artystę;

    3) osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu:

      a) w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,

      b) z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych;

    4) wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej;

    4a) akcjonariusza prostej spółki akcyjnej wnoszącego do spółki wkład, którego przedmiotem jest świadczenie pracy lub usług;

    4b) komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej;

    5) osobę prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (Dz. U. z 2023 r. poz. 900).

6a. Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność nie uważa się w rozumieniu niniejszej ustawy osoby fizycznej, o której mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców.

7. Za twórcę, o którym mowa w ust. 6 pkt 2, uważa się osobę, która tworzy dzieła w zakresie architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, urbanistyki, literatury pięknej, sztuk plastycznych, muzyki, fotografiki, twórczości audiowizualnej, choreografii i lutnictwa artystycznego oraz sztuki ludowej, będące przedmiotem prawa autorskiego.

8. Za artystę, o którym mowa w ust. 6 pkt 2, uważa się osobę wykonującą zarobkowo działalność artystyczną w dziedzinie sztuki aktorskiej i estradowej, reżyserii teatralnej i estradowej, sztuki tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki, instrumentalistyki, kostiumografii, scenografii, a także w dziedzinie produkcji audiowizualnej reżyserów, scenarzystów, operatorów obrazu i dźwięku, montażystów i kaskaderów.

9. Uznanie działalności za twórczą lub artystyczną i ustalenie daty jej rozpoczęcia następuje w formie decyzji Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców, działającej przy ministrze właściwym do spraw kultury*).

10. Minister właściwy do spraw kultury*) w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego powołuje, w drodze rozporządzenia, komisję, o której mowa w ust. 9, oraz szczegółowo określa jej zadania, a także skład i tryb działania.

    ___________________
    *) Obecnie: minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego na podstawie art. 5 pkt 9 i art. 14 ustawy z dnia 4.09.1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. z 2022 r. poz. 2512), która weszła w życie z dniem 1.04.1999 r.

11. Za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, zleceniobiorcami oraz z osobami fizycznymi, wskazanymi w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4-5a, uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.

12. Za stypendystę sportowego uważa się osobę pobierającą stypendium sportowe, z wyjątkiem osób uczących się lub studiujących, jeśli nie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innego tytułu.

13. Za osobę duchowną uważa się duchownego oraz członków zakonów męskich i żeńskich Kościoła Katolickiego, innych kościołów i związków wyznaniowych, z wyjątkiem alumnów seminariów duchownych, nowicjuszów, postulantów i juniorystów, którzy nie ukończyli 25. roku życia.

14. Na równi z zatrudnieniem na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej uważa się zatrudnienie obywateli polskich za granicą w polskich przedstawicielstwach dyplomatycznych i urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i innych misjach lub misjach specjalnych, a także w innych polskich placówkach, instytucjach lub przedsiębiorstwach, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.

15. Za osobę w stosunku służby uważa się żołnierzy zawodowych oraz funkcjonariuszy:

    1) Policji;

    2) Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu;

    2a) Centralnego Biura Antykorupcyjnego;

    3) Straży Granicznej;

    3a) Straży Marszałkowskiej;

    4) Państwowej Straży Pożarnej;

    5) Służby Więziennej;

    6) Służby Celno-Skarbowej;

    6a) Służby Kontrwywiadu Wojskowego i Służby Wywiadu Wojskowego;

    7) Służby Ochrony Państwa.

Istniejące wersje czasowe art. 9
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2009.02.01
zmieniony przez
2009.03.01
zmieniony przez
2009.09.01
zmieniony przez
2009.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585
2013.06.17
zmieniony przez
2013.09.01
zmieniony przez
2013.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2013 r. poz. 1442
2015.01.01
zmieniony przez
2015.01.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2015 r. poz. 121
2016.01.01
zmieniony przez
2016.01.02
zmieniony przez
2016.07.01 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 963
2017.09.25 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 1778
2018.01.01
zmieniony przez
2018.04.30
zmieniony przez
2018.10.01
zmieniony przez
2019.01.01
zmieniony przez
2019.02.18 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 300
2020.02.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 266
2021.03.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2021 r. poz. 423
2021.11.01
zmieniony przez
2022.05.13 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1009
2023.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1230
2024.01.01
zmieniony przez
2024.04.03 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 497
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 9. 1. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 7b, 10, 20 i 21, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, otrzymywania stypendium doktoranckiego, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a.

1a. Ubezpieczeni wymienieni w ust. 1, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego lub wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1b i art. 16 ust. 10a.

1b. Jeżeli ubezpieczeni, o których mowa w ust. 1a, spełniają jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z więcej niż jednego innego tytułu, stosuje się do nich odpowiednio ust. 2.

1c. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-5a, 8 i 10, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Mogą one jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów.

1d. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 3, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów.

1e. Osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 23, spełniająca jednocześnie warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów.

2. Osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem ust. 2c i 7.

2a. Osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz współpracy przy wykonywaniu tych umów podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 18 ust. 8. Może ona dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z tytułu, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4. Osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność, dla której właściwa jest podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, o której mowa w art. 18a albo art. 18c, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów, z zastrzeżeniem ust. 2c.

2b. Osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania pracy nakładczej podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 18 ust. 8. Może ona dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z tytułu, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2. Osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność, dla której właściwa jest podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, o której mowa w art. 18a albo art. 18c, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów.

2c. Osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym miesiącu jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a, spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym również z innych tytułów. Zasady tej nie stosuje się, jeżeli łączna podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, lub z innych tytułów osiąga kwotę określoną w art. 18 ust. 4 pkt 5a.

3. Osoba prowadząca kilka rodzajów działalności pozarolniczej jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z jednego wybranego przez siebie rodzaju działalności.

4. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 22, mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

4a. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli równocześnie nie pozostają w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2c i 4b.

4b. Osoby, o których mowa w ust. 4a, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli umowa agencyjna, umowa zlecenia lub inna umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowa o dzieło, została zawarta z pracodawcą, z którym pozostają równocześnie w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy.

4c. Osoby prowadzące pozarolniczą działalność, o której mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, mające ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym do czasu ustalenia prawa do emerytury.

5. Osoby, o których mowa w art. 6, niewymienione w ust. 4, 4a i 4c, mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

6. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 8, art. 6a ust. 1, art. 6b ust. 1, oraz osoby niepodejmujące zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, o których mowa w art. 6c ust. 1, a także osoby przebywające na urlopach wychowawczych podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym albo odpowiednio ubezpieczeniu emerytalnemu, jeżeli nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych.

6a. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 9, 9a, 9b, 11 i 12, obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych.

6b. Pracownik, który łączy urlop rodzicielski z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu na zasadach określonych w art. 1821e Kodeksu pracy, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, z obu tytułów.

7. Duchowni spełniający warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej podlegają ubezpieczeniom z tytułu tej działalności.

8. Osoby pozostające w stosunku służby, spełniające jednocześnie warunki do podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10, mogą być dobrowolnie objęte tymi ubezpieczeniami na swój wniosek.

9. Członkowie rad nadzorczych spełniający warunki do objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów podlegają ubezpieczeniom również z tytułu pełnienia funkcji członka rady nadzorczej.

Istniejące wersje czasowe art. 10
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2009.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585
2013.01.01
zmieniony przez
2013.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2013 r. poz. 1442
2015.01.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2015 r. poz. 121
2016.07.01 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 963
2017.09.25 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 1778
2019.02.18 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 300
2020.02.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 266
2021.03.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2021 r. poz. 423
2022.05.13 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1009
2023.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1230
2024.04.03 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 497
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 10. Jeżeli okres dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi przekracza 10 lat, nie obowiązuje gwarancja wypłaty minimalnego świadczenia, w wypadku gdy stan własnego konta ubezpieczonego nie będzie go zapewniał.

Istniejące wersje czasowe art. 11
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2009.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585
2013.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2013 r. poz. 1442
2015.01.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2015 r. poz. 121
2016.07.01 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 963
2017.09.25 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 1778
2018.04.30
zmieniony przez
2018.10.01
zmieniony przez
2019.02.18 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 300
2020.02.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 266
2021.03.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2021 r. poz. 423
2021.09.18
zmieniony przez
2021.11.01
zmieniony przez
2022.05.13 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1009
2023.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1230
2024.04.03 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 497
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 11. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 12 i 23.

2. Dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-5a, 7b, 8 i 10.

Istniejące wersje czasowe art. 12
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2009.02.01
zmieniony przez
2009.07.14
zmieniony przez
2009.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585
2010.01.01
zmieniony przez
2011.02.01
zmieniony przez
2013.01.01
zmieniony przez
2013.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2013 r. poz. 1442
2015.01.01
zmieniony przez
2015.01.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2015 r. poz. 121
2016.07.01 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 963
2017.09.25 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 1778
2019.02.18 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 300
2020.02.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 266
2021.03.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2021 r. poz. 423
2022.05.13 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1009
2023.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1230
2024.01.01
zmieniony przez
2024.04.03 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 497
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 12. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

2. Nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu bezrobotni pobierający zasiłek dla bezrobotnych lub świadczenie integracyjne, posłowie do Parlamentu Europejskiego, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 30 lipca 2004 r. o uposażeniu posłów do Parlamentu Europejskiego wybranych w Rzeczypospolitej Polskiej, osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 11, 19-22, art. 6a i art. 7, oraz osoby niepodejmujące zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, o których mowa w art. 6c ust. 1.

2a. (uchylony)

3. (uchylony)

Istniejące wersje czasowe art. 13
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2009.02.01
zmieniony przez
2009.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585
2013.09.01
zmieniony przez
2013.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2013 r. poz. 1442
2015.01.01
zmieniony przez
2015.01.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2015 r. poz. 121
2016.07.01 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 963
2016.11.19
zmieniony przez
2017.09.25 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 1778
2018.01.01
zmieniony przez
2018.04.30
zmieniony przez
2018.10.01
zmieniony przez
2019.02.18 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 300
2020.02.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 266
2021.03.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2021 r. poz. 423
2021.07.01
zmieniony przez
2021.09.18
zmieniony przez
2021.11.01
zmieniony przez
2022.05.13 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1009
2023.01.01
zmieniony przez
2023.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1230
2024.01.01
zmieniony przez
2024.04.03 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 497
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 13. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne w następujących okresach:

    1) pracownicy - od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku;

    2) osoby wykonujące pracę nakładczą oraz zleceniobiorcy - od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy;

    2a) (uchylony)

    3) członkowie spółdzielni - od dnia rozpoczęcia wykonywania pracy na rzecz spółdzielni do dnia zakończenia jej wykonywania;

    4) osoby prowadzące pozarolniczą działalność, z wyłączeniem osób, o których mowa w pkt 4a i 4b - od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa oraz przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców;

    4a) wspólnicy jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością - od dnia wpisania spółki do Krajowego Rejestru Sądowego albo od dnia nabycia udziałów w spółce do dnia wykreślenia spółki z Krajowego Rejestru Sądowego albo zbycia wszystkich udziałów w spółce, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności przez spółkę zostało zawieszone na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców;

    4b) wspólnicy spółki jawnej, partnerskiej lub komandytowej oraz komplementariusze w spółce komandytowo-akcyjnej - od dnia wpisania spółki do Krajowego Rejestru Sądowego albo od dnia nabycia ogółu praw i obowiązków w spółce do dnia wykreślenia spółki z Krajowego Rejestru Sądowego albo zbycia ogółu praw i obowiązków w spółce, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności przez spółkę zostało zawieszone na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców;

    5) osoby współpracujące - od dnia rozpoczęcia współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności, wykonywaniu umowy agencyjnej albo umowy zlecenia lub współpracy z osobami fizycznymi wskazanymi w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców do dnia zakończenia tej współpracy;

    5a) osoby świadczące pracę lub usługi w zamian za akcje obejmowane w prostej spółce akcyjnej - od dnia rozpoczęcia świadczenia tej pracy lub tych usług do dnia zakończenia ich świadczenia;

    6) posłowie i senatorowie - od dnia nabycia prawa do uposażenia do dnia utraty tego prawa;

    7) stypendyści sportowi - od dnia spełnienia warunków, o których mowa w art. 8 ust. 12, do dnia zaprzestania spełniania tych warunków;

    8) osoby wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania - od dnia rozpoczęcia wykonywania pracy do dnia zakończenia wykonywania tej pracy;

    9) bezrobotni - od dnia nabycia prawa do zasiłku, świadczenia integracyjnego lub stypendium do dnia utraty prawa do nich;

    9a) osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 9a - od dnia nabycia prawa do stypendium do dnia utraty prawa do niego;

    9b) osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 9b - od dnia nabycia prawa do stypendium do dnia utraty prawa do niego;

    10) duchowni - od dnia przyjęcia do stanu duchownego do dnia wystąpienia z tego stanu, a w przypadku alumnów seminariów duchownych, nowicjuszów, postulantów i juniorystów - od dnia ukończenia 25 lat;

    11) żołnierze niezawodowi w służbie czynnej oraz osoby odbywające służbę zastępczą - od dnia powołania lub skierowania do tej służby do dnia zwolnienia z tej służby;

    12) (uchylony)

    13) osoby pozostające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego - od dnia spełnienia warunków, o których mowa w art. 9 ust. 6, do dnia zaprzestania spełniania tych warunków;

    13a) osoby, o których mowa w art. 6a ust. 1 i art. 6b ust. 1 - od dnia określonego w oświadczeniu, o którym mowa w art. 36 ust. 15, jako dzień rozpoczęcia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym oświadczenie zostało złożone, do dnia wskazanego w oświadczeniu jako dzień zakończenia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem;

    13b) osoby niepodejmujące zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, o których mowa w art. 6c ust. 1 - od dnia określonego we wniosku, o którym mowa w art. 36c, jako dzień rozpoczęcia sprawowania opieki nad osobą pobierającą świadczenie wspierające, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony, do dnia wskazanego we wniosku jako dzień zakończenia sprawowania opieki nad tą osobą;

    14) osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 20 - od dnia nabycia prawa do świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego, wynagrodzenia przysługującego w okresie świadczenia górniczego lub w okresie stypendium na przekwalifikowanie do dnia utraty tego prawa;

    15) pobierający stypendium słuchacze Krajowej Szkoły Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego - od dnia uzyskania statusu słuchacza do dnia utraty tego statusu;

    15a) doktoranci - w okresie otrzymywania stypendium doktoranckiego;

    16) osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 21 - od dnia nabycia prawa do świadczenia szkoleniowego do dnia utraty tego prawa;

    17) członkowie rad nadzorczych - od dnia powołania na członka rady nadzorczej do dnia zaprzestania pełnienia tej funkcji;

    18) małżonek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej - od dnia objęcia urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej do dnia upływu kadencji, na którą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej został wybrany, a w przypadku gdy dana osoba spełniła warunki określone w art. 4 pkt 19 w trakcie kadencji Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej albo przestała spełniać te warunki w trakcie kadencji Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej - od dnia rozpoczęcia spełniania warunków do dnia zakończenia ich spełniania.

Istniejące wersje czasowe art. 14
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2009.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585
2013.01.01
zmieniony przez
2013.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2013 r. poz. 1442
2015.01.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2015 r. poz. 121
2016.07.01 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 963
2017.09.25 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 1778
2019.02.18 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 300
2020.02.01
zmieniony przez
2020.02.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 266
2021.03.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2021 r. poz. 423
2022.01.01
zmieniony przez
2022.05.13 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1009
2023.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1230
2024.04.03 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 497
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 14. 1. Objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi albo chorobowym następuje od dnia wskazanego odpowiednio w zgłoszeniu, o którym mowa w art. 36 ust. 10 albo 14, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym zgłoszenie zostało złożone w Zakładzie, z zastrzeżeniem ust. 1a.

1a. Objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego w zgłoszeniu tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie dokonane w terminie określonym w art. 36 ust. 4 albo 4b.

1b. W przypadku wznowienia działalności gospodarczej przez osobę, która nie podlegała dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu przed dniem, od którego nastąpiło zawieszenie tej działalności, stosuje się przepisy ust. 1 i 1a.

2. Ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe, o których mowa w ust. 1, ustają:

    1) od dnia wskazanego w zgłoszeniu wyrejestrowania, o którym mowa w art. 36 ust. 11 albo 14, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym zgłoszenie zostało złożone w Zakładzie;

    2) (uchylony)

    3) od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom.

2a. W okresie od dnia objęcia dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi albo chorobowym do dnia ich ustania płatnik składek jest obowiązany do rozliczania i opłacania składek za każdy miesiąc trwania tych ubezpieczeń.

3. Za okres opłacania składek uważa się także okres pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków.

Rozdział 3

Zasady ustalania składek na ubezpieczenia społeczne

Art. 15. 1. Wysokości składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe wyrażone są w formie stopy procentowej, jednakowej dla wszystkich ubezpieczonych.

2. Stopa procentowa składek na ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowana dla poszczególnych płatników składek i ustalana w zależności od poziomu zagrożeń zawodowych i skutków tych zagrożeń.

Istniejące wersje czasowe art. 16
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2009.02.01
zmieniony przez
2009.02.11
zmieniony przez
2009.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585
2010.01.01
zmieniony przez
2011.10.01
zmieniony przez
2012.02.01
zmieniony przez
2013.01.01
zmieniony przez
 
 
zmieniony przez
2013.09.01
zmieniony przez
2013.12.04 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2013 r. poz. 1442
2014.05.15
zmieniony przez
2015.01.01
zmieniony przez
2015.01.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2015 r. poz. 121
2016.07.01 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 963
2016.11.19
zmieniony przez
2017.03.01
zmieniony przez
2017.09.25 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 1778
2018.01.01
zmieniony przez
2018.04.30
zmieniony przez
2018.10.01
zmieniony przez
2019.02.18 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 300
2020.01.01
zmieniony przez
2020.02.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 266
2021.03.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2021 r. poz. 423
2021.11.01
zmieniony przez
2022.01.01
zmieniony przez
2022.04.23
zmieniony przez
2022.05.13 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1009
•<