Facebook

Kliknij ten link, aby przejść do panelu logowania.
Teraz do wszystkich płatnych Serwisów internetowych
Wydawnictwa Podatkowego GOFIN loguj się w jednym
miejscu.


Po zalogowaniu znajdziesz menu z linkiem do swojego
konta abonenta i dodatkowych opcji.

Jak szukać?»

Ujednolicone przepisy prawne - www.przepisy.gofin.pl
Aktualnie jesteś: Ujednolicone przepisy prawne (strona główna) » Kodeksy »  Ustawa z dnia 23.04.1964 r. Kodeks cywilny

Ustawa z dnia 23.04.1964 r. Kodeks cywilny1)

Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
 uwzględniający ww. zmiany
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 Dz. U. z 2014 r. poz. 121
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 
 zmieniony przez
zmiany w:
 Dz. U. z 2016 r. poz. 380
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 Dz. U. z 2017 r. poz. 459
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
 zmieniony przez
zmiany w:
 Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
 Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
 zmieniony przez
zmiany w:
Wyświetl wersje poprzedzające
 Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
2024.08.29 - bieżąca
 zmieniony przez
zmiany w:
Księga pierwsza

Część ogólna

Tytuł I

Przepisy wstępne

Art. 1. Kodeks niniejszy reguluje stosunki cywilnoprawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi.

Art. 2. (uchylony)

Art. 3. Ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba że to wynika z jej brzmienia lub celu.

Art. 4. (uchylony)

Art. 5. Nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Art. 6. Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

Art. 7. Jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary.

Tytuł II

Osoby

Dział I

Osoby fizyczne

Rozdział I

Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych

Art. 8. § 1. Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną.

§ 2. (uchylony)

Art. 9. W razie urodzenia się dziecka domniemywa się, że przyszło ono na świat żywe.

Art. 10. § 1. Pełnoletnim jest, kto ukończył lat osiemnaście.

§ 2. Przez zawarcie małżeństwa małoletni uzyskuje pełnoletność. Nie traci jej w razie unieważnienia małżeństwa.

Art. 11. Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności.

Art. 12. Nie mają zdolności do czynności prawnych osoby, które nie ukończyły lat trzynastu, oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie.

Art. 13. § 1. Osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem.

§ 2. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską.

Art. 14. § 1. Czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna.

§ 2. Jednakże gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych.

Art. 15. Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają małoletni, którzy ukończyli lat trzynaście, oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo.

Art. 16. § 1. Osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw.

§ 2. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę.

Art. 17. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego.

Art. 18. § 1. Ważność umowy, która została zawarta przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego, zależy od potwierdzenia umowy przez tego przedstawiciela.

§ 2. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może sama potwierdzić umowę po uzyskaniu pełnej zdolności do czynności prawnych.

§ 3. Strona, która zawarła umowę z osobą ograniczoną w zdolności do czynności prawnych, nie może powoływać się na brak zgody jej przedstawiciela ustawowego. Może jednak wyznaczyć temu przedstawicielowi odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu.

Art. 19. Jeżeli osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych dokonała sama jednostronnej czynności prawnej, do której ustawa wymaga zgody przedstawiciela ustawowego, czynność jest nieważna.

Art. 20. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego.

Art. 21. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów inaczej postanowi.

Art. 22. Jeżeli przedstawiciel ustawowy osoby ograniczonej w zdolności do czynności prawnych oddał jej określone przedmioty majątkowe do swobodnego użytku, osoba ta uzyskuje pełną zdolność w zakresie czynności prawnych, które tych przedmiotów dotyczą. Wyjątek stanowią czynności prawne, do których dokonania nie wystarcza według ustawy zgoda przedstawiciela ustawowego.

Istniejące wersje czasowe art. 221
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2014.12.25
zmieniony przez
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 221. Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Art. 23. Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Istniejące wersje czasowe art. 24
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2023.09.15
zmieniony przez
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 24. § 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

§ 2. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.

§ 3. Przepisy powyższe nie uchybiają uprawnieniom przewidzianym w innych przepisach, w szczególności w prawie autorskim oraz w prawie wynalazczym.

Rozdział II

Miejsce zamieszkania

Art. 25. Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu.

Art. 26. § 1. Miejscem zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej.

§ 2. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom mającym osobne miejsce zamieszkania, miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, jego miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy.

Art. 27. Miejscem zamieszkania osoby pozostającej pod opieką jest miejsce zamieszkania opiekuna.

Art. 28. Można mieć tylko jedno miejsce zamieszkania.

Rozdział III

Uznanie za zmarłego

Art. 29. § 1. Zaginiony może być uznany za zmarłego, jeżeli upłynęło lat dziesięć od końca roku kalendarzowego, w którym według istniejących wiadomości jeszcze żył; jednakże gdyby w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończył lat siedemdziesiąt, wystarcza upływ lat pięciu.

§ 2. Uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby lat dwadzieścia trzy.

Art. 30. § 1. Kto zaginął w czasie podróży powietrznej lub morskiej w związku z katastrofą statku lub okrętu albo w związku z innym szczególnym zdarzeniem, ten może być uznany za zmarłego po upływie sześciu miesięcy od dnia, w którym nastąpiła katastrofa albo inne szczególne zdarzenie.

§ 2. Jeżeli nie można stwierdzić katastrofy statku lub okrętu, bieg terminu sześciomiesięcznego rozpoczyna się z upływem roku od dnia, w którym statek lub okręt miał przybyć do portu przeznaczenia, a jeżeli nie miał portu przeznaczenia - z upływem lat dwóch od dnia, w którym była ostatnia o nim wiadomość.

§ 3. Kto zaginął w związku z bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia nieprzewidzianym w paragrafach poprzedzających, ten może być uznany za zmarłego po upływie roku od dnia, w którym niebezpieczeństwo ustało albo według okoliczności powinno było ustać.

Art. 31. § 1. Domniemywa się, że zaginiony zmarł w chwili oznaczonej w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego.

§ 2. Jako chwilę domniemanej śmierci zaginionego oznacza się chwilę, która według okoliczności jest najbardziej prawdopodobna, a w braku wszelkich danych - pierwszy dzień terminu, z którego upływem uznanie za zmarłego stało się możliwe.

§ 3. Jeżeli w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego czas śmierci został oznaczony tylko datą dnia, za chwilę domniemanej śmierci zaginionego uważa się koniec tego dnia.

Art. 32. Jeżeli kilka osób utraciło życie podczas grożącego im wspólnie niebezpieczeństwa, domniemywa się, że zmarły jednocześnie.

Dział II

Osoby prawne

Art. 33. Osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną.

Art. 331. § 1. Do jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych.

§ 2. Jeżeli przepis odrębny nie stanowi inaczej, za zobowiązania jednostki, o której mowa w § 1, odpowiedzialność subsydiarną ponoszą jej członkowie; odpowiedzialność ta powstaje z chwilą, gdy jednostka organizacyjna stała się niewypłacalna.

Art. 34. Skarb Państwa jest w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą mienia państwowego nienależącego do innych państwowych osób prawnych.

Art. 35. Powstanie, ustrój i ustanie osób prawnych określają właściwe przepisy; w wypadkach i w zakresie w przepisach tych przewidzianych organizację i sposób działania osoby prawnej reguluje także jej statut.

Art. 36. (uchylony)

Art. 37. § 1. Jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej wpisu do właściwego rejestru, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

§ 2. Rodzaje rejestrów oraz ich organizację i sposób prowadzenia regulują odrębne przepisy.

Art. 38. Osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie.

Istniejące wersje czasowe art. 39
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.03.01
zmieniony przez
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 39. § 1. Jeżeli zawierający umowę jako organ osoby prawnej nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę prawną, w której imieniu umowa została zawarta.

§ 2. Druga strona może wyznaczyć osobie prawnej, w której imieniu umowa została zawarta, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu.

§ 3. W braku potwierdzenia ten, kto zawarł umowę jako organ osoby prawnej, obowiązany jest do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o braku umocowania lub o przekroczeniu jego zakresu.

§ 4. Jednostronna czynność prawna dokonana przez działającego jako organ osoby prawnej bez umocowania albo z przekroczeniem jego zakresu jest nieważna. Jednakże gdy ten, komu zostało złożone oświadczenie woli w imieniu osoby prawnej, zgodził się na działanie bez umocowania, stosuje się odpowiednio przepisy o zawarciu umowy bez umocowania.

§ 5. Przepis § 3 stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy czynność prawna została dokonana w imieniu osoby prawnej, która nie istnieje.

Art. 40. § 1. Skarb Państwa nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania państwowych osób prawnych, chyba że przepis odrębny stanowi inaczej. Państwowe osoby prawne nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania Skarbu Państwa.

§ 2. W razie nieodpłatnego przejęcia, na podstawie obowiązujących ustaw, określonego składnika mienia od państwowej osoby prawnej na rzecz Skarbu Państwa, ten ostatni odpowiada solidarnie z osobą prawną za zobowiązania powstałe w okresie, gdy składnik stanowił własność danej osoby prawnej, do wysokości wartości tego składnika ustalonej według stanu z chwili przejęcia, a według cen z chwili zapłaty.

§ 3. Przepisy § 1 i 2 stosuje się odpowiednio do odpowiedzialności jednostek samorządu terytorialnego i samorządowych osób prawnych.

Art. 41. Jeżeli ustawa lub oparty na niej statut nie stanowi inaczej, siedzibą osoby prawnej jest miejscowość, w której ma siedzibę jej organ zarządzający.

Istniejące wersje czasowe art. 42
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.03.15
zmieniony przez
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 42. § 1. Jeżeli osoba prawna nie może być reprezentowana lub prowadzić swoich spraw ze względu na brak organu albo brak w składzie organu uprawnionego do jej reprezentowania, sąd ustanawia dla niej kuratora. Kurator podlega nadzorowi sądu, który go ustanowił.

§ 2. Do czasu powołania albo uzupełnienia składu organu, o którym mowa w § 1, albo ustanowienia likwidatora kurator reprezentuje osobę prawną oraz prowadzi jej sprawy w granicach określonych w zaświadczeniu sądu.

§ 3. Kurator niezwłocznie podejmuje czynności zmierzające do powołania albo uzupełnienia składu organu osoby prawnej uprawnionego do jej reprezentowania, a w razie potrzeby do jej likwidacji.

§ 4. Pod rygorem nieważności kurator jest obowiązany uzyskać zezwolenie sądu rejestrowego na:

    1) nabycie i zbycie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz na dokonanie czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części do czasowego korzystania;

    2) nabycie i zbycie oraz obciążanie nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości.

Istniejące wersje czasowe art. 421
2018.03.15
dodany przez
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 421. § 1. Kuratora ustanawia się na okres nieprzekraczający roku. W szczególnie uzasadnionych przypadkach można przedłużać ustanowienie kuratora na czas oznaczony, jeżeli czynności kuratora, o których mowa w art. 42 § 3, nie mogły zostać zakończone przed upływem okresu, na który został ustanowiony.

§ 2. Jeżeli czynności podjęte przez kuratora nie doprowadziły do powołania lub uzupełnienia składu organu osoby prawnej uprawnionego do jej reprezentowania albo jej likwidacji, występuje on niezwłocznie z wnioskiem do sądu rejestrowego o rozwiązanie osoby prawnej. Nie narusza to uprawnień kuratora do wystąpienia z żądaniem rozwiązania osoby prawnej na podstawie odrębnych przepisów.

Art. 43. Przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje się odpowiednio do osób prawnych.

Dział III

Przedsiębiorcy i ich oznaczenia

Art. 431. Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Art. 432. § 1. Przedsiębiorca działa pod firmą.

§ 2. Firmę ujawnia się we właściwym rejestrze, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.

Art. 433. § 1. Firma przedsiębiorcy powinna się odróżniać dostatecznie od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku.

§ 2. Firma nie może wprowadzać w błąd, w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności przedsiębiorcy, miejsca działalności, źródeł zaopatrzenia.

Art. 434. Firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko. Nie wyklucza to włączenia do firmy pseudonimu lub określeń wskazujących na przedmiot działalności przedsiębiorcy, miejsce jej prowadzenia oraz innych określeń dowolnie obranych.

Art. 435. § 1. Firmą osoby prawnej jest jej nazwa.

§ 2. Firma zawiera określenie formy prawnej osoby prawnej, które może być podane w skrócie, a ponadto może wskazywać na przedmiot działalności, siedzibę tej osoby oraz inne określenia dowolnie obrane.

§ 3. Firma osoby prawnej może zawierać nazwisko lub pseudonim osoby fizycznej, jeżeli służy to ukazaniu związków tej osoby z powstaniem lub działalnością przedsiębiorcy. Umieszczenie w firmie nazwiska albo pseudonimu osoby fizycznej wymaga pisemnej zgody tej osoby, a w razie jej śmierci - zgody jej małżonka i dzieci.

§ 4. Przedsiębiorca może posługiwać się skrótem firmy. Przepis art. 432 § 2 stosuje się odpowiednio.

Art. 436. Firma oddziału osoby prawnej zawiera pełną nazwę tej osoby oraz określenie "oddział" ze wskazaniem miejscowości, w której oddział ma siedzibę.

Art. 437. Zmiana firmy wymaga ujawnienia w rejestrze. W razie przekształcenia osoby prawnej można zachować jej dotychczasową firmę z wyjątkiem określenia wskazującego formę prawną osoby prawnej, jeżeli uległa ona zmianie. To samo dotyczy przekształcenia spółki osobowej.

Art. 438. § 1. W przypadku utraty członkostwa przez wspólnika, którego nazwisko było umieszczone w firmie, spółka może zachować w swej firmie nazwisko byłego wspólnika tylko za wyrażoną na piśmie jego zgodą, a w razie jego śmierci - za zgodą jego małżonka i dzieci.

§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio w wypadku kontynuowania działalności gospodarczej osoby fizycznej przez inną osobę fizyczną będącą jej następcą prawnym.

§ 3. Kto nabywa przedsiębiorstwo, może je nadal prowadzić pod dotychczasową nazwą. Powinien jednak umieścić dodatek wskazujący firmę lub nazwisko nabywcy, chyba że strony postanowiły inaczej.

Art. 439. § 1. Firma nie może być zbyta.

§ 2. Przedsiębiorca może upoważnić innego przedsiębiorcę do korzystania ze swej firmy, jeżeli nie wprowadza to w błąd.

Art. 4310. Przedsiębiorca, którego prawo do firmy zostało zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać usunięcia jego skutków, złożenia oświadczenia lub oświadczeń w odpowiedniej treści i formie, naprawienia na zasadach ogólnych szkody majątkowej lub wydania korzyści uzyskanej przez osobę, która dopuściła się naruszenia.

Tytuł III

Mienie

Art. 44. Mieniem jest własność i inne prawa majątkowe.

Art. 441. § 1. Własność i inne prawa majątkowe, stanowiące mienie państwowe, przysługują Skarbowi Państwa albo innym państwowym osobom prawnym.

§ 2. Uprawnienia majątkowe Skarbu Państwa względem państwowych osób prawnych określają odrębne przepisy, w szczególności regulujące ich ustrój.

Art. 45. Rzeczami w rozumieniu niniejszego kodeksu są tylko przedmioty materialne.

Art. 46. § 1. Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.

§ 2. Prowadzenie ksiąg wieczystych regulują odrębne przepisy.

Art. 461. Nieruchomościami rolnymi (gruntami rolnymi) są nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej.

Art. 47. § 1. Część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych.

§ 2. Częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego.

§ 3. Przedmioty połączone z rzeczą tylko dla przemijającego użytku nie stanowią jej części składowych.

Art. 48. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do części składowych gruntu należą w szczególności budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania.

Art. 49. § 1. Urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa.

§ 2. Osoba, która poniosła koszty budowy urządzeń, o których mowa w § 1, i jest ich właścicielem, może żądać, aby przedsiębiorca, który przyłączył urządzenia do swojej sieci, nabył ich własność za odpowiednim wynagrodzeniem, chyba że w umowie strony postanowiły inaczej. Z żądaniem przeniesienia własności tych urządzeń może wystąpić także przedsiębiorca.

Art. 50. Za części składowe nieruchomości uważa się także prawa związane z jej własnością.

Art. 51. § 1. Przynależnościami są rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z innej rzeczy (rzeczy głównej) zgodnie z jej przeznaczeniem, jeżeli pozostają z nią w faktycznym związku odpowiadającym temu celowi.

§ 2. Nie może być przynależnością rzecz nienależąca do właściciela rzeczy głównej.

§ 3. Przynależność nie traci tego charakteru przez przemijające pozbawienie jej faktycznego związku z rzeczą główną.

Art. 52. Czynność prawna mająca za przedmiot rzecz główną odnosi skutek także względem przynależności, chyba że co innego wynika z treści czynności albo z przepisów szczególnych.

Art. 53. § 1. Pożytkami naturalnymi rzeczy są jej płody i inne odłączone od niej części składowe, o ile według zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy.

§ 2. Pożytkami cywilnymi rzeczy są dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego.

Art. 54. Pożytkami prawa są dochody, które prawo to przynosi zgodnie ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem.

Art. 55. § 1. Uprawnionemu do pobierania pożytków przypadają pożytki naturalne, które zostały odłączone od rzeczy w czasie trwania jego uprawnienia, a pożytki cywilne - w stosunku do czasu trwania tego uprawnienia.

§ 2. Jeżeli uprawniony do pobierania pożytków poczynił nakłady w celu uzyskania pożytków, które przypadły innej osobie, należy mu się od niej wynagrodzenie za te nakłady. Wynagrodzenie nie może przenosić wartości pożytków.

Art. 551. Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej.

Obejmuje ono w szczególności:

    1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);

    2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;

    3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;

    4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;

    5) koncesje, licencje i zezwolenia;

    6) patenty i inne prawa własności przemysłowej;

    7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;

    8) tajemnice przedsiębiorstwa;

    9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Art. 552. Czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.

Art. 553. Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

Art. 554. Nabywca przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa lub gospodarstwa, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności. Odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć.

Tytuł IV

Czynności prawne

Dział I

Przepisy ogólne

Art. 56. Czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów.

Art. 57. § 1. Nie można przez czynność prawną wyłączyć ani ograniczyć uprawnienia do przeniesienia, obciążenia, zmiany lub zniesienia prawa, jeżeli według ustawy prawo to jest zbywalne.

§ 2. Przepis powyższy nie wyłącza dopuszczalności zobowiązania, że uprawniony nie dokona oznaczonych rozporządzeń prawem.

Art. 58. § 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

§ 3. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

Art. 59. W razie zawarcia umowy, której wykonanie czyni całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu osoby trzeciej, osoba ta może żądać uznania umowy za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli strony o jej roszczeniu wiedziały albo jeżeli umowa była nieodpłatna. Uznania umowy za bezskuteczną nie można żądać po upływie roku od jej zawarcia.

Art. 60. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli).

Art. 61. § 1. Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej.

§ 2. Oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej jest złożone innej osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, żeby osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią.

Art. 62. Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, nie traci mocy wskutek tego, że zanim do tej osoby doszło, składający je zmarł lub utracił zdolność do czynności prawnych, chyba że co innego wynika z treści oświadczenia, z ustawy lub z okoliczności.

Art. 63. § 1. Jeżeli do dokonania czynności prawnej potrzebna jest zgoda osoby trzeciej, osoba ta może wyrazić zgodę także przed złożeniem oświadczenia przez osoby dokonywające czynności albo po jego złożeniu. Zgoda wyrażona po złożeniu oświadczenia ma moc wsteczną od jego daty.

§ 2. Jeżeli do ważności czynności prawnej wymagana jest forma szczególna, oświadczenie obejmujące zgodę osoby trzeciej powinno być złożone w tej samej formie.

Art. 64. Prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie.

Art. 65. § 1. Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.

§ 2. W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.

Istniejące wersje czasowe art. 651
2016.09.08
dodany przez
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 651. Przepisy o oświadczeniach woli stosuje się odpowiednio do innych oświadczeń.

Dział II

Zawarcie umowy

Art. 66. § 1. Oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli określa istotne postanowienia tej umowy.

§ 2. Jeżeli oferent nie oznaczył w ofercie terminu, w ciągu którego oczekiwać będzie odpowiedzi, oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość przestaje wiązać, gdy nie zostanie przyjęta niezwłocznie; złożona w inny sposób przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia.

Art. 661. § 1. Oferta złożona w postaci elektronicznej wiąże składającego, jeżeli druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie.

§ 2. Przedsiębiorca składający ofertę w postaci elektronicznej jest obowiązany przed zawarciem umowy poinformować drugą stronę w sposób jednoznaczny i zrozumiały o:

    1) czynnościach technicznych składających się na procedurę zawarcia umowy;

    2) skutkach prawnych potwierdzenia przez drugą stronę otrzymania oferty;

    3) zasadach i sposobach utrwalania, zabezpieczania i udostępniania przez przedsiębiorcę drugiej stronie treści zawieranej umowy;

    4) metodach i środkach technicznych służących wykrywaniu i korygowaniu błędów we wprowadzanych danych, które jest obowiązany udostępnić drugiej stronie;

    5) językach, w których umowa może być zawarta;

    6) kodeksach etycznych, które stosuje, oraz o ich dostępności w postaci elektronicznej.

§ 3. Przepis § 2 stosuje się odpowiednio, jeżeli przedsiębiorca zaprasza drugą stronę do rozpoczęcia negocjacji, składania ofert albo do zawarcia umowy w inny sposób.

§ 4. Przepisy § 1-3 nie mają zastosowania do zawierania umów za pomocą poczty elektronicznej albo podobnych środków indywidualnego porozumiewania się na odległość. Nie stosuje się ich także w stosunkach między przedsiębiorcami, jeżeli strony tak postanowiły.

Art. 662. § 1. W stosunkach między przedsiębiorcami oferta może być odwołana przed zawarciem umowy, jeżeli oświadczenie o odwołaniu zostało złożone drugiej stronie przed wysłaniem przez nią oświadczenia o przyjęciu oferty.

§ 2. Jednakże oferty nie można odwołać, jeżeli wynika to z jej treści lub określono w niej termin przyjęcia.

Art. 67. Jeżeli oświadczenie o przyjęciu oferty nadeszło z opóźnieniem, lecz z jego treści lub z okoliczności wynika, że zostało wysłane w czasie właściwym, umowa dochodzi do skutku, chyba że składający ofertę zawiadomi niezwłocznie drugą stronę, iż wskutek opóźnienia odpowiedzi poczytuje umowę za niezawartą.

Art. 68. Przyjęcie oferty dokonane z zastrzeżeniem zmiany lub uzupełnienia jej treści poczytuje się za nową ofertę.

Art. 681. § 1. W stosunkach między przedsiębiorcami odpowiedź na ofertę z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień niezmieniających istotnie treści oferty poczytuje się za jej przyjęcie. W takim wypadku strony wiąże umowa o treści określonej w ofercie, z uwzględnieniem zastrzeżeń zawartych w odpowiedzi na nią.

§ 2. Przepisu paragrafu poprzedzającego nie stosuje się, jeżeli w treści oferty wskazano, że może ona być przyjęta jedynie bez zastrzeżeń, albo gdy oferent niezwłocznie sprzeciwił się włączeniu zastrzeżeń do umowy, albo gdy druga strona w odpowiedzi na ofertę uzależniła jej przyjęcie od zgody oferenta na włączenie zastrzeżeń do umowy, a zgody tej niezwłocznie nie otrzymała.

Art. 682. Jeżeli przedsiębiorca otrzymał od osoby, z którą pozostaje w stałych stosunkach gospodarczych, ofertę zawarcia umowy w ramach swej działalności, brak niezwłocznej odpowiedzi poczytuje się za przyjęcie oferty.

Art. 69. Jeżeli według ustalonego w danych stosunkach zwyczaju lub według treści oferty dojście do składającego ofertę oświadczenia drugiej strony o jej przyjęciu nie jest wymagane, w szczególności jeżeli składający ofertę żąda niezwłocznego wykonania umowy, umowa dochodzi do skutku, skoro druga strona w czasie właściwym przystąpi do jej wykonania; w przeciwnym razie oferta przestaje wiązać.

Art. 70. § 1. W razie wątpliwości umowę poczytuje się za zawartą w chwili otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane - w chwili przystąpienia przez drugą stronę do wykonania umowy.

§ 2. W razie wątpliwości umowę poczytuje się za zawartą w miejscu otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane albo oferta jest składana w postaci elektronicznej - w miejscu zamieszkania albo w siedzibie składającego ofertę w chwili zawarcia umowy.

Art. 701. § 1. Umowa może być zawarta w drodze aukcji albo przetargu.

§ 2. W ogłoszeniu aukcji albo przetargu należy określić czas, miejsce, przedmiot oraz warunki aukcji albo przetargu albo wskazać sposób udostępnienia tych warunków.

§ 3. Ogłoszenie, a także warunki aukcji albo przetargu mogą być zmienione lub odwołane tylko wtedy, gdy zastrzeżono to w ich treści.

§ 4. Organizator od chwili udostępnienia warunków, a oferent od chwili złożenia oferty zgodnie z ogłoszeniem aukcji albo przetargu są obowiązani postępować zgodnie z postanowieniami ogłoszenia, a także warunków aukcji albo przetargu.

Art. 702. § 1. Oferta złożona w toku aukcji przestaje wiązać, gdy inny uczestnik aukcji (licytant) złożył ofertę korzystniejszą, chyba że w warunkach aukcji zastrzeżono inaczej.

§ 2. Zawarcie umowy w wyniku aukcji następuje z chwilą udzielenia przybicia.

§ 3. Jeżeli ważność umowy zależy od spełnienia szczególnych wymagań przewidzianych w ustawie, zarówno organizator aukcji, jak i jej uczestnik, którego oferta została przyjęta, mogą dochodzić zawarcia umowy.

Art. 703. § 1. Oferta złożona w toku przetargu przestaje wiązać, gdy została wybrana inna oferta albo gdy przetarg został zamknięty bez wybrania którejkolwiek z ofert, chyba że w warunkach przetargu zastrzeżono inaczej.

§ 2. Organizator jest obowiązany niezwłocznie powiadomić na piśmie uczestników przetargu o jego wyniku albo o zamknięciu przetargu bez dokonania wyboru.

§ 3. Do ustalenia chwili zawarcia umowy w drodze przetargu stosuje się przepisy dotyczące przyjęcia oferty, chyba że w warunkach przetargu zastrzeżono inaczej. Przepis art. 702 § 3 stosuje się odpowiednio.

Art. 704. § 1. W warunkach aukcji albo przetargu można zastrzec, że przystępujący do aukcji albo przetargu powinien, pod rygorem niedopuszczenia do nich, wpłacić organizatorowi określoną sumę albo ustanowić odpowiednie zabezpieczenie jej zapłaty (wadium).

§ 2. Jeżeli uczestnik aukcji albo przetargu, mimo wyboru jego oferty, uchyla się od zawarcia umowy, której ważność zależy od spełnienia szczególnych wymagań przewidzianych w ustawie, organizator aukcji albo przetargu może pobraną sumę zachować albo dochodzić zaspokojenia z przedmiotu zabezpieczenia. W pozostałych wypadkach zapłacone wadium należy niezwłocznie zwrócić, a ustanowione zabezpieczenie wygasa. Jeżeli organizator aukcji albo przetargu uchyla się od zawarcia umowy, ich uczestnik, którego oferta została wybrana, może żądać zapłaty podwójnego wadium albo naprawienia szkody.

Art. 705. § 1. Organizator oraz uczestnik aukcji albo przetargu może żądać unieważnienia zawartej umowy, jeżeli strona tej umowy, inny uczestnik lub osoba działająca w porozumieniu z nimi wpłynęła na wynik aukcji albo przetargu w sposób sprzeczny z prawem lub dobrymi obyczajami. Jeżeli umowa została zawarta na cudzy rachunek, jej unieważnienia może żądać także ten, na czyj rachunek umowa została zawarta, lub dający zlecenie.

§ 2. Uprawnienie powyższe wygasa z upływem miesiąca od dnia, w którym uprawniony dowiedział się o istnieniu przyczyny unieważnienia, nie później jednak niż z upływem roku od dnia zawarcia umowy.

Art. 71. Ogłoszenia, reklamy, cenniki i inne informacje, skierowane do ogółu lub do poszczególnych osób, poczytuje się w razie wątpliwości nie za ofertę, lecz za zaproszenie do zawarcia umowy.

Art. 72. § 1. Jeżeli strony prowadzą negocjacje w celu zawarcia oznaczonej umowy, umowa zostaje zawarta, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem negocjacji.

§ 2. Strona, która rozpoczęła lub prowadziła negocjacje z naruszeniem dobrych obyczajów, w szczególności bez zamiaru zawarcia umowy, jest obowiązana do naprawienia szkody, jaką druga strona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy.

Art. 721. § 1. Jeżeli w toku negocjacji strona udostępniła informacje z zastrzeżeniem poufności, druga strona jest obowiązana do nieujawniania i nieprzekazywania ich innym osobom oraz do niewykorzystywania tych informacji dla własnych celów, chyba że strony uzgodniły inaczej.

§ 2. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków, o których mowa w § 1, uprawniony może żądać od drugiej strony naprawienia szkody albo wydania uzyskanych przez nią korzyści.

Dział III

Forma czynności prawnych

Istniejące wersje czasowe art. 73
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2016.09.08
zmieniony przez
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 73. § 1. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, dokumentową albo elektroniczną, czynność dokonana bez zachowania zastrzeżonej formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor nieważności.

§ 2. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej inną formę szczególną, czynność dokonana bez zachowania tej formy jest nieważna. Nie dotyczy to jednak wypadków, gdy zachowanie formy szczególnej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej.

Istniejące wersje czasowe art. 74
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2016.09.08
zmieniony przez
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 74. § 1. Zastrzeżenie formy pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej bez rygoru nieważności ma ten skutek, że w razie niezachowania zastrzeżonej formy nie jest w sporze dopuszczalny dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności. Przepisu tego nie stosuje się, gdy zachowanie formy pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej.

§ 2. Jednakże mimo niezachowania formy pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej przewidzianej dla celów dowodowych dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron jest dopuszczalny, jeżeli obie strony wyrażą na to zgodę, żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą albo fakt dokonania czynności prawnej jest uprawdopodobniony za pomocą dokumentu.

§ 3. Jeżeli forma pisemna, dokumentowa albo elektroniczna jest zastrzeżona dla oświadczenia jednej ze stron, w razie jej niezachowania dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron na fakt dokonania tej czynności jest dopuszczalny także na żądanie drugiej strony.

§ 4. Przepisów o skutkach niezachowania formy pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej przewidzianej dla celów dowodowych nie stosuje się do czynności prawnych w stosunkach między przedsiębiorcami.

Art. 75. (uchylony)

Art. 751. § 1. Zbycie lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa albo ustanowienie na nim użytkowania powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.

§ 2. Zbycie przedsiębiorstwa należącego do osoby wpisanej do rejestru powinno być wpisane do rejestru.

§ 3. Przepis § 2 stosuje się odpowiednio w wypadku wydzierżawienia przedsiębiorstwa lub ustanowienia na nim użytkowania.

§ 4. Przepisy powyższe nie uchybiają przepisom o formie czynności prawnych dotyczących nieruchomości.

Istniejące wersje czasowe art. 76
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2016.09.08
zmieniony przez
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 76. Jeżeli strony zastrzegły w umowie, że określona czynność prawna między nimi ma być dokonana w szczególnej formie, czynność ta dochodzi do skutku tylko przy zachowaniu zastrzeżonej formy. Jednakże gdy strony zastrzegły dokonanie czynności w formie pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej, nie określając skutków niezachowania tej formy, w razie wątpliwości poczytuje się, że była ona zastrzeżona wyłącznie dla celów dowodowych.

Istniejące wersje czasowe art. 77
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2016.09.08
zmieniony przez
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 77. § 1. Uzupełnienie lub zmiana umowy wymaga zachowania takiej formy, jaką ustawa lub strony przewidziały w celu jej zawarcia.

§ 2. Jeżeli umowa została zawarta w formie pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej, jej rozwiązanie za zgodą obu stron, jak również odstąpienie od niej albo jej wypowiedzenie wymaga zachowania formy dokumentowej, chyba że ustawa lub umowa zastrzega inną formę.

§ 3. Jeżeli umowa została zawarta w innej formie szczególnej, jej rozwiązanie za zgodą obu stron wymaga zachowania takiej formy, jaką ustawa lub strony przewidziały w celu jej zawarcia; natomiast odstąpienie od umowy albo jej wypowiedzenie powinno być stwierdzone pismem.

Istniejące wersje czasowe art. 771
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2016.09.08
zmieniony przez
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 771. § 1. W wypadku gdy umowę zawartą pomiędzy przedsiębiorcami bez zachowania formy pisemnej jedna strona niezwłocznie potwierdzi w piśmie skierowanym do drugiej strony, a pismo to zawiera zmiany lub uzupełnienia umowy, niezmieniające istotnie jej treści, strony wiąże umowa o treści określonej w piśmie potwierdzającym, chyba że druga strona niezwłocznie się temu sprzeciwiła na piśmie.

§ 2. W przypadku gdy umowę zawartą pomiędzy przedsiębiorcami bez zachowania formy dokumentowej jedna strona niezwłocznie potwierdzi w dokumencie skierowanym do drugiej strony, a dokument ten zawiera zmiany lub uzupełnienia umowy, niezmieniające istotnie jej treści, strony wiąże umowa o treści określonej w dokumencie potwierdzającym, chyba że druga strona niezwłocznie się temu sprzeciwiła w dokumencie.

Istniejące wersje czasowe art. 772
2016.09.08
dodany przez
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 772. Do zachowania dokumentowej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie.

Istniejące wersje czasowe art. 773
2016.09.08
dodany przez
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 773. Dokumentem jest nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią.

Istniejące wersje czasowe art. 78
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2016.09.08
zmieniony przez
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 78. § 1. Do zachowania pisemnej formy czynności prawnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. Do zawarcia umowy wystarcza wymiana dokumentów obejmujących treść oświadczeń woli, z których każdy jest podpisany przez jedną ze stron, lub dokumentów, z których każdy obejmuje treść oświadczenia woli jednej ze stron i jest przez nią podpisany.

§ 2. (uchylony)

Istniejące wersje czasowe art. 781
2016.09.08
dodany przez
2016.10.07
zmieniony przez
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 781. § 1. Do zachowania elektronicznej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci elektronicznej i opatrzenie go kwalifikowanym podpisem elektronicznym.

§ 2. Oświadczenie woli złożone w formie elektronicznej jest równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej.

Istniejące wersje czasowe art. 79
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2016.09.08
zmieniony przez
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 79. Osoba niemogąca pisać może złożyć oświadczenie woli w formie pisemnej w ten sposób, że uczyni na dokumencie tuszowy odcisk palca, a obok tego odcisku osoba przez nią upoważniona wypisze jej imię i nazwisko oraz złoży swój podpis, albo w ten sposób, że zamiast składającego oświadczenie podpisze się osoba przez niego upoważniona, a jej podpis będzie poświadczony przez notariusza, wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starostę lub marszałka województwa z zaznaczeniem, że został złożony na życzenie osoby niemogącej pisać.

Istniejące wersje czasowe art. 80
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2010.04.16
uchylony przez
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 80. (uchylony)

Istniejące wersje czasowe art. 81
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2016.09.08
zmieniony przez
2016.10.07
zmieniony przez
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 81. § 1. Jeżeli ustawa uzależnia ważność albo określone skutki czynności prawnej od urzędowego poświadczenia daty, poświadczenie takie jest skuteczne także względem osób nieuczestniczących w dokonaniu tej czynności prawnej (data pewna).

§ 2. Czynność prawna ma datę pewną także w wypadkach następujących:

    1) w razie stwierdzenia dokonania czynności w jakimkolwiek dokumencie urzędowym - od daty dokumentu urzędowego;

    2) w razie umieszczenia na obejmującym czynność dokumencie jakiejkolwiek wzmianki przez organ państwowy, organ jednostki samorządu terytorialnego albo przez notariusza - od daty wzmianki;

    3) w razie opatrzenia kwalifikowanym elektronicznym znacznikiem czasu dokumentu w postaci elektronicznej - od daty opatrzenia kwalifikowanym elektronicznym znacznikiem czasu.

§ 3. W razie śmierci jednej z osób podpisanych na dokumencie datę złożenia przez tę osobę podpisu na dokumencie uważa się za pewną od daty śmierci tej osoby.

Dział IV

Wady oświadczenia woli

Art. 82. Nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych.

Art. 83. § 1. Nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.

§ 2. Pozorność oświadczenia woli nie ma wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej, dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia, jeżeli wskutek tej czynności osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działała w złej wierze.

Art. 84. § 1. W razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej.

§ 2. Można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny).

Art. 85. Zniekształcenie oświadczenia woli przez osobę użytą do jego przesłania ma takie same skutki, jak błąd przy złożeniu oświadczenia.

Art. 86. § 1. Jeżeli błąd wywołała druga strona podstępnie, uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu może nastąpić także wtedy, gdy błąd nie był istotny, jak również wtedy, gdy nie dotyczył treści czynności prawnej.

§ 2. Podstęp osoby trzeciej jest jednoznaczny z podstępem strony, jeżeli ta o podstępie wiedziała i nie zawiadomiła o nim drugiej strony albo jeżeli czynność prawna była nieodpłatna.

Art. 87. Kto złożył oświadczenie woli pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, ten może uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia, jeżeli z okoliczności wynika, że mógł się obawiać, iż jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe.

Art. 88. § 1. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem błędu lub groźby, następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie.

§ 2. Uprawnienie do uchylenia się wygasa: w razie błędu - z upływem roku od jego wykrycia, a w razie groźby - z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał.

Dział V

Warunek

Art. 89. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej można uzależnić od zdarzenia przyszłego i niepewnego (warunek).

Art. 90. Ziszczenie się warunku nie ma mocy wstecznej, chyba że inaczej zastrzeżono.

Art. 91. Warunkowo uprawniony może wykonywać wszelkie czynności, które zmierzają do zachowania jego prawa.

Art. 92. § 1. Jeżeli czynność prawna obejmująca rozporządzenie prawem została dokonana pod warunkiem, późniejsze rozporządzenia tym prawem tracą moc z chwilą ziszczenia się warunku o tyle, o ile udaremniają lub ograniczają skutek ziszczenia się warunku.

§ 2. Jednakże gdy na podstawie takiego rozporządzenia osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie osób, które w dobrej wierze dokonały czynności prawnej z osobą nieuprawnioną do rozporządzania prawem.

Art. 93. § 1. Jeżeli strona, której zależy na nieziszczeniu się warunku, przeszkodzi w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego ziszczeniu się warunku, następują skutki takie, jakby warunek się ziścił.

§ 2. Jeżeli strona, której zależy na ziszczeniu się warunku, doprowadzi w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego do ziszczenia się warunku, następują skutki takie, jakby warunek się nie ziścił.

Art. 94. Warunek niemożliwy, jak również warunek przeciwny ustawie lub zasadom współżycia społecznego pociąga za sobą nieważność czynności prawnej, gdy jest zawieszający; uważa się za niezastrzeżony, gdy jest rozwiązujący.

Dział VI

Przedstawicielstwo

Rozdział I

Przepisy ogólne

Art. 95. § 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, można dokonać czynności prawnej przez przedstawiciela.

§ 2. Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego.

Art. 96. Umocowanie do działania w cudzym imieniu może opierać się na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe) albo na oświadczeniu reprezentowanego (pełnomocnictwo).

Art. 97. Osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa.

Rozdział II

Pełnomocnictwo

Art. 98. Pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu. Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebne jest pełnomocnictwo określające ich rodzaj, chyba że ustawa wymaga pełnomocnictwa do poszczególnej czynności.

Art. 99. § 1. Jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma, pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie.

§ 2. Pełnomocnictwo ogólne powinno być pod rygorem nieważności udzielone na piśmie.

Art. 100. Okoliczność, że pełnomocnik jest ograniczony w zdolności do czynności prawnych, nie ma wpływu na ważność czynności dokonanej przez niego w imieniu mocodawcy.

Art. 101. § 1. Pełnomocnictwo może być w każdym czasie odwołane, chyba że mocodawca zrzekł się odwołania pełnomocnictwa z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.

§ 2. Umocowanie wygasa ze śmiercią mocodawcy lub pełnomocnika, chyba że w pełnomocnictwie inaczej zastrzeżono z przyczyn uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.

Art. 102. Po wygaśnięciu umocowania pełnomocnik obowiązany jest zwrócić mocodawcy dokument pełnomocnictwa. Może żądać poświadczonego odpisu tego dokumentu; wygaśnięcie umocowania powinno być na odpisie zaznaczone.

Art. 103. § 1. Jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta.

§ 2. Druga strona może wyznaczyć osobie, w której imieniu umowa została zawarta, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu.

§ 3. W braku potwierdzenia ten, kto zawarł umowę w cudzym imieniu, obowiązany jest do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o braku umocowania lub o przekroczeniu jego zakresu.

Art. 104. Jednostronna czynność prawna dokonana w cudzym imieniu bez umocowania lub z przekroczeniem jego zakresu jest nieważna. Jednakże gdy ten, komu zostało złożone oświadczenie woli w cudzym imieniu, zgodził się na działanie bez umocowania, stosuje się odpowiednio przepisy o zawarciu umowy bez umocowania.

Art. 105. Jeżeli pełnomocnik po wygaśnięciu umocowania dokona w imieniu mocodawcy czynności prawnej w granicach pierwotnego umocowania, czynność prawna jest ważna, chyba że druga strona o wygaśnięciu umocowania wiedziała lub z łatwością mogła się dowiedzieć.

Art. 106. Pełnomocnik może ustanowić dla mocodawcy innych pełnomocników tylko wtedy, gdy umocowanie takie wynika z treści pełnomocnictwa, z ustawy lub ze stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.

Art. 107. Jeżeli mocodawca ustanowił kilku pełnomocników z takim samym zakresem umocowania, każdy z nich może działać samodzielnie, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa. Przepis ten stosuje się odpowiednio do pełnomocników, których pełnomocnik sam dla mocodawcy ustanowił.

Art. 108. Pełnomocnik nie może być drugą stroną czynności prawnej, której dokonywa w imieniu mocodawcy, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa albo że ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy. Przepis ten stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy pełnomocnik reprezentuje obie strony.

Art. 109. Przepisy działu niniejszego stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy oświadczenie woli ma być złożone przedstawicielowi.

Rozdział III

Prokura

Istniejące wersje czasowe art. 1091
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.04.30
zmieniony przez
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 1091. § 1. Prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

§ 2. Nie można ograniczyć prokury ze skutkiem wobec osób trzecich, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Art. 1092. § 1. Prokura powinna być pod rygorem nieważności udzielona na piśmie. Przepisu art. 99 § 1 nie stosuje się.

§ 2. Prokurentem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych.

Art. 1093. Do zbycia przedsiębiorstwa, do dokonania czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie go do czasowego korzystania, oraz do zbywania i obciążania nieruchomości jest wymagane pełnomocnictwo do poszczególnej czynności.

Istniejące wersje czasowe art. 1094
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.01.01
zmieniony przez
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 1094. § 1. Prokura może być udzielona kilku osobom łącznie (prokura łączna) lub oddzielnie.

§ 11. Prokura może obejmować umocowanie także albo wyłącznie do dokonywania czynności wspólnie z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania handlowej spółki osobowej.

§ 2. Kierowane do przedsiębiorcy oświadczenia lub doręczenia pism mogą być dokonywane wobec jednej z osób, którym udzielono prokury.

Art. 1095. Prokurę można ograniczyć do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa (prokura oddziałowa).

Art. 1096. Prokura nie może być przeniesiona. Prokurent może ustanowić pełnomocnika do poszczególnej czynności lub pewnego rodzaju czynności.

Istniejące wersje czasowe art. 1097
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.03.15
zmieniony przez
2018.04.30
zmieniony przez
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2018.11.25
zmieniony przez
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 1097. § 1. Prokura może być w każdym czasie odwołana.

§ 2. Prokura wygasa wskutek wykreślenia przedsiębiorcy z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, a także ogłoszenia upadłości, otwarcia likwidacji oraz przekształcenia przedsiębiorcy.

§ 3. Prokura wygasa ze śmiercią prokurenta.

§ 31. Prokura wygasa wskutek ustanowienia kuratora na podstawie art. 42 § 1. W okresie kurateli prokura nie może być ustanowiona.

§ 4. Utrata przez przedsiębiorcę zdolności do czynności prawnych nie powoduje wygaśnięcia prokury.

Istniejące wersje czasowe art. 1098
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.01.01
zmieniony przez
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.04.30
zmieniony przez
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 1098. § 1. Udzielenie i wygaśnięcie prokury przedsiębiorca powinien zgłosić do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.

§ 2. Zgłoszenie o udzieleniu prokury powinno określać jej rodzaj, a w przypadku prokury łącznej oraz prokury, o której mowa w art. 1094 § 11, także sposób jej wykonywania.

Istniejące wersje czasowe art. 1099
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2015.01.15
uchylony przez
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 1099. (uchylony)

Tytuł V

Termin

Art. 110. Jeżeli ustawa, orzeczenie sądu lub decyzja innego organu państwowego albo czynność prawna oznacza termin nie określając sposobu jego obliczania, stosuje się przepisy poniższe.

Art. 111. § 1. Termin oznaczony w dniach kończy się z upływem ostatniego dnia.

§ 2. Jeżeli początkiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie, nie uwzględnia się przy obliczaniu terminu dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło.

Art. 112. Termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca. Jednakże przy obliczaniu wieku osoby fizycznej termin upływa z początkiem ostatniego dnia.

Art. 113. § 1. Jeżeli termin jest oznaczony na początek, środek lub koniec miesiąca, rozumie się przez to pierwszy, piętnasty lub ostatni dzień miesiąca.

§ 2. Termin półmiesięczny jest równy piętnastu dniom.

Art. 114. Jeżeli termin jest oznaczony w miesiącach lub latach, a ciągłość terminu nie jest wymagana, miesiąc liczy się za dni trzydzieści, a rok za dni trzysta sześćdziesiąt pięć.

Istniejące wersje czasowe art. 115
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.01.01
zmieniony przez
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 115. Jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy lub na sobotę, termin upływa następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą.

Art. 116. § 1. Jeżeli skutki czynności prawnej mają powstać w oznaczonym terminie, stosuje się odpowiednio przepisy o warunku zawieszającym.

§ 2. Jeżeli skutki czynności prawnej mają ustać w oznaczonym terminie, stosuje się odpowiednio przepisy o warunku rozwiązującym.

Tytuł VI

Przedawnienie roszczeń

Istniejące wersje czasowe art. 117
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2018.07.09
zmieniony przez
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 117. § 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu.

§ 2. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.

§ 21. Po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi.

§ 3. (uchylony)

Istniejące wersje czasowe art. 1171
2018.07.09
dodany przez
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 1171. § 1. W wyjątkowych przypadkach sąd może, po rozważeniu interesów stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli wymagają tego względy słuszności.

§ 2. Korzystając z uprawnienia, o którym mowa w § 1, sąd powinien rozważyć w szczególności:

    1) długość terminu przedawnienia;

    2) długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia;

    3) charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie uprawnionego w dochodzeniu roszczenia.

Istniejące wersje czasowe art. 118
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2018.07.09
zmieniony przez
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 118. Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

Art. 119. Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną.

Art. 120. § 1. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.

§ 2. Bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia.

Istniejące wersje czasowe art. 121
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2022.06.30
zmieniony przez
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 121. Bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu:

    1) co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom - przez czas trwania władzy rodzicielskiej;

    2) co do roszczeń, które przysługują osobom niemającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę - przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli;

    3) co do roszczeń, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu - przez czas trwania małżeństwa;

    4) co do wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju - przez czas trwania przeszkody.

Art. 122. § 1. Przedawnienie względem osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od ustanowienia dla niej przedstawiciela ustawowego albo od ustania przyczyny jego ustanowienia.

§ 2. Jeżeli termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata, jego bieg liczy się od dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego albo od dnia, w którym ustała przyczyna jego ustanowienia.

§ 3. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio do biegu przedawnienia przeciwko osobie, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia.

Istniejące wersje czasowe art. 123
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2022.06.30
zmieniony przez
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 123. § 1. Bieg przedawnienia przerywa się:

    1) przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;

    2) przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje;

    3) przez wszczęcie mediacji.

§ 2. (uchylony)

Istniejące wersje czasowe art. 124
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2022.06.30
zmieniony przez
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 124. § 1. Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo.

§ 2. W razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.

Istniejące wersje czasowe art. 125
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2018.07.09
zmieniony przez
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 125. § 1. Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd przedawnia się z upływem sześciu lat. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenie okresowe należne w przyszłości przedawnia się z upływem trzech lat.

§ 2. (uchylony)

Księga druga

Własność i inne prawa rzeczowe

Tytuł I

Własność

Dział I

Przepisy ogólne

Art. 126. (uchylony)

Art. 127. (uchylony)

Art. 128. (uchylony)

Art. 129. (uchylony)

Art. 130. (uchylony)

Art. 131. (uchylony)

Art. 132. (uchylony)

Art. 133. (uchylony)

Art. 134. (uchylony)

Art. 135. (uchylony)

Art. 136. (uchylony)

Art. 137. (uchylony)

Art. 138. (uchylony)

Art. 139. (uchylony)

Dział II

Treść i wykonywanie własności

Art. 140. W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.

Art. 141. (uchylony)

Art. 142. § 1. Właściciel nie może się sprzeciwić użyciu a nawet uszkodzeniu lub zniszczeniu rzeczy przez inną osobę, jeżeli to jest konieczne do odwrócenia niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio dobrom osobistym tej osoby lub osoby trzeciej. Może jednak żądać naprawienia wynikłej stąd szkody.

§ 2. Przepis powyższy stosuje się także w razie niebezpieczeństwa grożącego dobrom majątkowym, chyba że grożąca szkoda jest oczywiście i niewspółmiernie mniejsza aniżeli uszczerbek, który mógłby ponieść właściciel wskutek użycia, uszkodzenia lub zniszczenia rzeczy.

Art. 143. W granicach określonych przez społeczno-gospodarcze przeznaczenie gruntu własność gruntu rozciąga się na przestrzeń nad i pod jego powierzchnią. Przepis ten nie uchybia przepisom regulującym prawa do wód.

Art. 144. Właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych.

Art. 145. § 1. Jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna).

§ 2. Przeprowadzenie drogi koniecznej nastąpi z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości niemającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Jeżeli potrzeba ustanowienia drogi jest następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a między interesowanymi nie dojdzie do porozumienia, sąd zarządzi, o ile to jest możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej.

§ 3. Przeprowadzenie drogi koniecznej powinno uwzględniać interes społeczno-gospodarczy.

Art. 146. Przepisy artykułu poprzedzającego stosuje się odpowiednio do samoistnego posiadacza nieruchomości; jednakże posiadacz może żądać tylko ustanowienia służebności osobistej.

Art. 147. Właścicielowi nie wolno dokonywać robót ziemnych w taki sposób, żeby to groziło nieruchomościom sąsiednim utratą oparcia.

Art. 148. Owoce opadłe z drzewa lub krzewu na grunt sąsiedni stanowią jego pożytki. Przepisu tego nie stosuje się, gdy grunt sąsiedni jest przeznaczony na użytek publiczny.

Art. 149. Właściciel gruntu może wejść na grunt sąsiedni w celu usunięcia zwieszających się z jego drzew gałęzi lub owoców. Właściciel sąsiedniego gruntu może jednak żądać naprawienia wynikłej stąd szkody.

Art. 150. Właściciel gruntu może obciąć i zachować dla siebie korzenie przechodzące z sąsiedniego gruntu. To samo dotyczy gałęzi i owoców zwieszających się z sąsiedniego gruntu; jednakże w wypadku takim właściciel powinien uprzednio wyznaczyć sąsiadowi odpowiedni termin do ich usunięcia.

Art. 151. Jeżeli przy wznoszeniu budynku lub innego urządzenia przekroczono bez winy umyślnej granice sąsiedniego gruntu, właściciel tego gruntu nie może żądać przywrócenia stanu poprzedniego, chyba że bez nieuzasadnionej zwłoki sprzeciwił się przekroczeniu granicy albo że grozi mu niewspółmiernie wielka szkoda. Może on żądać albo stosownego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie odpowiedniej służebności gruntowej, albo wykupienia zajętej części gruntu, jak również tej części, która na skutek budowy straciła dla niego znaczenie gospodarcze.

Art. 152. Właściciele gruntów sąsiadujących obowiązani są do współdziałania przy rozgraniczeniu gruntów oraz przy utrzymywaniu stałych znaków granicznych; koszty rozgraniczenia oraz koszty urządzenia i utrzymywania stałych znaków granicznych ponoszą po połowie.

Art. 153. Jeżeli granice gruntów stały się sporne, a stanu prawnego nie można stwierdzić, ustala się granice według ostatniego spokojnego stanu posiadania. Gdyby również takiego stanu nie można było stwierdzić, a postępowanie rozgraniczeniowe nie doprowadziło do ugody między interesowanymi, sąd ustali granice z uwzględnieniem wszelkich okoliczności; może przy tym przyznać jednemu z właścicieli odpowiednią dopłatę pieniężną.

Art. 154. § 1. Domniemywa się, że mury, płoty, miedze, rowy i inne urządzenia podobne, znajdujące się na granicy gruntów sąsiadujących, służą do wspólnego użytku sąsiadów. To samo dotyczy drzew i krzewów na granicy.

§ 2. Korzystający z wymienionych urządzeń obowiązani są ponosić wspólnie koszty ich utrzymania.

Dział III

Nabycie i utrata własności

Rozdział I

Przeniesienie własności

Art. 155. § 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

§ 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy przyszłe.

Istniejące wersje czasowe art. 156
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2011.10.23
zmieniony przez
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 156. Jeżeli zawarcie umowy przenoszącej własność następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do przeniesienia własności, z zapisu zwykłego, z bezpodstawnego wzbogacenia lub z innego zdarzenia, ważność umowy przenoszącej własność zależy od istnienia tego zobowiązania.

Art. 157. § 1. Własność nieruchomości nie może być przeniesiona pod warunkiem ani z zastrzeżeniem terminu.

§ 2. Jeżeli umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości została zawarta pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu, do przeniesienia własności potrzebne jest dodatkowe porozumienie stron obejmujące ich bezwarunkową zgodę na niezwłoczne przejście własności.

Art. 158. Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej własność, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do przeniesienia własności nieruchomości; zobowiązanie powinno być w akcie wymienione.

Istniejące wersje czasowe art. 159
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2022.06.30
uchylony przez
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 159. Przepisów o obowiązku zachowania formy aktu notarialnego nie stosuje się w wypadku, gdy grunty wniesione jako wkład do rolniczej spółdzielni produkcyjnej mają stać się współwłasnością dotychczasowych właścicieli.

Art. 160. (uchylony)

Art. 161. (uchylony)

Art. 162. (uchylony)

Art. 163. (uchylony)

Art. 164. (uchylony)

Art. 165. (uchylony)

Istniejące wersje czasowe art. 166
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2016.04.30
zmieniony przez
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 166. § 1. W razie sprzedaży przez współwłaściciela nieruchomości rolnej udziału we współwłasności lub części tego udziału pozostałym współwłaścicielom przysługuje prawo pierwokupu, jeżeli prowadzą gospodarstwo rolne na gruncie wspólnym. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy współwłaściciel prowadzący jednocześnie gospodarstwo rolne sprzedaje swój udział we współwłasności wraz z tym gospodarstwem albo gdy nabywcą jest inny współwłaściciel lub osoba, która dziedziczyłaby gospodarstwo po sprzedawcy.

§ 2. (uchylony)

§ 3. Do sprzedaży przez współwłaściciela nieruchomości rolnej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1362 oraz z 2020 r. poz. 284) udziału we współwłasności lub części tego udziału stosuje się przepisy tej ustawy.

Art. 167. (uchylony)

Art. 168. (uchylony)

Istniejące wersje czasowe art. 169
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2015.06.21
zmieniony przez
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 169. § 1. Jeżeli osoba nieuprawniona do rozporządzania rzeczą ruchomą zbywa rzecz i wydaje ją nabywcy, nabywca uzyskuje własność z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie, chyba że działa w złej wierze.

§ 2. Jednakże gdy rzecz zgubiona, skradziona lub w inny sposób utracona przez właściciela zostaje zbyta przed upływem lat trzech od chwili jej zgubienia, skradzenia lub utraty, nabywca może uzyskać własność dopiero z  upływem powyższego trzyletniego terminu. Ograniczenie to nie dotyczy pieniędzy i dokumentów na okaziciela ani rzeczy nabytych na urzędowej licytacji publicznej lub w toku postępowania egzekucyjnego.

§ 3. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się do rzeczy wpisanej do krajowego rejestru utraconych dóbr kultury.

Istniejące wersje czasowe art. 170
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2015.06.21
zmieniony przez
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 170. § 1. W razie przeniesienia własności rzeczy ruchomej, która jest obciążona prawem osoby trzeciej, prawo to wygasa z chwilą wydania rzeczy nabywcy, chyba że ten działa w złej wierze. Przepis paragrafu drugiego artykułu poprzedzającego stosuje się odpowiednio.

§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się do rzeczy wpisanej do krajowego rejestru utraconych dóbr kultury.

Art. 171. (uchylony)

Rozdział II

Zasiedzenie

Istniejące wersje czasowe art. 172
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2016.04.30
zmieniony przez
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2023.10.05
zmieniony przez
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 172. § 1. Posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie).

§ 2. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

§ 3. Nabyć nieruchomość rolną w rozumieniu przepisów ustawy, o której mowa w art. 166 § 3, przez zasiedzenie może jedynie rolnik indywidualny w rozumieniu przepisów tej ustawy, jeżeli - ustalona zgodnie z przepisami art. 5 ust. 2 i 3 tej ustawy - powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej wraz z nieruchomościami rolnymi stanowiącymi jego własność nie przekroczy 300 ha użytków rolnych.

Art. 173. Jeżeli właściciel nieruchomości, przeciwko któremu biegnie zasiedzenie, jest małoletni, zasiedzenie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem dwóch lat od uzyskania pełnoletności przez właściciela.

Istniejące wersje czasowe art. 174
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2015.06.21
zmieniony przez
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 174. § 1. Posiadacz rzeczy ruchomej niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada rzecz nieprzerwanie od lat trzech jako posiadacz samoistny, chyba że posiada w złej wierze.

§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się do rzeczy wpisanej do krajowego rejestru utraconych dóbr kultury.

Art. 175. Do biegu zasiedzenia stosuje się odpowiednio przepisy o biegu przedawnienia roszczeń.

Art. 176. § 1. Jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści.

§ 2. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy obecny posiadacz jest spadkobiercą poprzedniego posiadacza.

Art. 177. (uchylony)

Art. 178. (uchylony)

Rozdział III

Inne wypadki nabycia i utraty własności

Art. 179. (utracił moc)

Art. 180. Właściciel może wyzbyć się własności rzeczy ruchomej przez to, że w tym zamiarze rzecz porzuci.

Art. 181. Własność ruchomej rzeczy niczyjej nabywa się przez jej objęcie w posiadanie samoistne.

Art. 182. § 1. Rój pszczół staje się niczyim, jeżeli właściciel nie odszukał go przed upływem trzech dni od dnia wyrojenia. Właścicielowi wolno w pościgu za rojem wejść na cudzy grunt, powinien jednak naprawić wynikłą stąd szkodę.

§ 2. Jeżeli rój osiadł w cudzym ulu niezajętym, właściciel może domagać się wydania roju za zwrotem kosztów.

§ 3. Jeżeli rój osiadł w cudzym ulu zajętym, staje się on własnością tego, czyją własnością był rój, który się w ulu znajdował. Dotychczasowemu właścicielowi nie przysługuje w tym wypadku roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia.

Istniejące wersje czasowe art. 183
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2015.06.21
uchylony przez
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 183. (uchylony)

Istniejące wersje czasowe art. 184
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2015.06.21
uchylony przez
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 184. (uchylony)

Istniejące wersje czasowe art. 185
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2015.06.21
uchylony przez
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 185. (uchylony)

Istniejące wersje czasowe art. 186
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2015.06.21
uchylony przez
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 186. (uchylony)

Istniejące wersje czasowe art. 187
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2015.06.21
zmieniony przez
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 187. § 1. Rzecz znaleziona, która nie zostanie przez osobę uprawnioną odebrana w ciągu roku od dnia doręczenia jej wezwania do odbioru, a w przypadku niemożności wezwania - w ciągu dwóch lat od dnia jej znalezienia, staje się własnością znalazcy, jeżeli uczynił on zadość swoim obowiązkom. Jeżeli jednak rzecz została oddana staroście, znalazca staje się jej właścicielem, jeżeli rzecz odebrał w wyznaczonym przez starostę terminie.

§ 2. Rzecz znaleziona będąca zabytkiem lub materiałem archiwalnym po upływie terminu do jej odebrania przez osobę uprawnioną staje się własnością Skarbu Państwa. Inne rzeczy znalezione stają się własnością powiatu po upływie terminu do ich odbioru przez znalazcę.

§ 3. Z chwilą nabycia własności rzeczy przez znalazcę, powiat albo Skarb Państwa wygasają obciążające ją ograniczone prawa rzeczowe.

Istniejące wersje czasowe art. 188
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2015.06.21
uchylony przez
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 188. (uchylony)

Istniejące wersje czasowe art. 189
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2015.06.21
zmieniony przez
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 189. Jeżeli rzecz znaleziono w takich okolicznościach, że poszukiwanie właściciela byłoby oczywiście bezcelowe, staje się ona przedmiotem współwłasności w częściach ułamkowych znalazcy i właściciela nieruchomości, na której rzecz została znaleziona, jeżeli jednak rzecz ta jest zabytkiem lub materiałem archiwalnym, staje się ona własnością Skarbu Państwa, a znalazca jest obowiązany wydać ją niezwłocznie właściwemu staroście.

Art. 190. Uprawniony do pobierania pożytków naturalnych rzeczy nabywa ich własność przez odłączenie ich od rzeczy.

Art. 191. Własność nieruchomości rozciąga się na rzecz ruchomą, która została połączona z nieruchomością w taki sposób, że stała się jej częścią składową.

Art. 192. § 1. Ten, kto wytworzył nową rzecz ruchomą z cudzych materiałów, staje się jej właścicielem, jeżeli wartość nakładu pracy jest większa od wartości materiałów.

§ 2. Jeżeli przetworzenie rzeczy było dokonane w złej wierze albo jeżeli wartość materiałów jest większa od wartości nakładu pracy, rzecz wytworzona staje się własnością właściciela materiałów.

Art. 193. § 1. Jeżeli rzeczy ruchome zostały połączone lub pomieszane w taki sposób, że przywrócenie stanu poprzedniego byłoby związane z nadmiernymi trudnościami lub kosztami, dotychczasowi właściciele stają się współwłaścicielami całości. Udziały we współwłasności oznacza się według stosunku wartości rzeczy połączonych lub pomieszanych.

§ 2. Jednakże gdy jedna z rzeczy połączonych ma wartość znacznie większą aniżeli pozostałe, rzeczy mniejszej wartości stają się jej częściami składowymi.

Art. 194. Przepisy o przetworzeniu, połączeniu i pomieszaniu nie uchybiają przepisom o obowiązku naprawienia szkody ani przepisom o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Dział IV

Współwłasność

Art. 195. Własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność).

Art. 196. § 1. Współwłasność jest albo współwłasnością w częściach ułamkowych, albo współwłasnością łączną.

§ 2. Współwłasność łączną regulują przepisy dotyczące stosunków, z których ona wynika. Do współwłasności w częściach ułamkowych stosuje się przepisy niniejszego działu.

Art. 197. Domniemywa się, że udziały współwłaścicieli są równe.

Art. 198. Każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli.

Art. 199. Do rozporządzania rzeczą wspólną oraz do innych czynności, które przekraczają zakres zwykłego zarządu, potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. W braku takiej zgody współwłaściciele, których udziały wynoszą co najmniej połowę, mogą żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeknie mając na względzie cel zamierzonej czynności oraz interesy wszystkich współwłaścicieli.

Art. 200. Każdy ze współwłaścicieli jest obowiązany do współdziałania w zarządzie rzeczą wspólną.

Art. 201. Do czynności zwykłego zarządu rzeczą wspólną potrzebna jest zgoda większości współwłaścicieli. W braku takiej zgody każdy ze współwłaścicieli może żądać upoważnienia sądowego do dokonania czynności.

Art. 202. Jeżeli większość współwłaścicieli postanawia dokonać czynności rażąco sprzecznej z zasadami prawidłowego zarządu rzeczą wspólną, każdy z pozostałych współwłaścicieli może żądać rozstrzygnięcia przez sąd.

Art. 203. Każdy ze współwłaścicieli może wystąpić do sądu o wyznaczenie zarządcy, jeżeli nie można uzyskać zgody większości współwłaścicieli w istotnych sprawach dotyczących zwykłego zarządu albo jeżeli większość współwłaścicieli narusza zasady prawidłowego zarządu lub krzywdzi mniejszość.

Art. 204. Większość współwłaścicieli oblicza się według wielkości udziałów.

Art. 205. Współwłaściciel sprawujący zarząd rzeczą wspólną może żądać od pozostałych współwłaścicieli wynagrodzenia odpowiadającego uzasadnionemu nakładowi jego pracy.

Art. 206. Każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli.

Art. 207. Pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów; w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną.

Art. 208. Każdy ze współwłaścicieli niesprawujących zarządu rzeczą wspólną może żądać w odpowiednich terminach rachunku z zarządu.

Art. 209. Każdy ze współwłaścicieli może wykonywać wszelkie czynności i dochodzić wszelkich roszczeń, które zmierzają do zachowania wspólnego prawa.

Istniejące wersje czasowe art. 210
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2016.04.30
zmieniony przez
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 210. § 1. Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.

§ 2. Zniesienie współwłasności nieruchomości rolnej oraz gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów ustawy, o której mowa w art. 166 § 3, następuje z uwzględnieniem przepisów tej ustawy.

Art. 211. Każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

Art. 212. § 1. Jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Przy podziale gruntu sąd może obciążyć poszczególne części potrzebnymi służebnościami gruntowymi.

§ 2. Rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

§ 3. Jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu. W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie sąd na wniosek dłużnika może odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych.

Istniejące wersje czasowe art. 213
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2016.04.30
zmieniony przez
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 213. § 1. Jeżeli zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego przez podział między współwłaścicieli byłoby sprzeczne z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej, sąd przyzna to gospodarstwo temu współwłaścicielowi, na którego wyrażą zgodę wszyscy współwłaściciele.

§ 2. Przyznanie przez sąd gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów ustawy, o której mowa w art. 166 § 3, następuje z uwzględnieniem przepisów tej ustawy.

Istniejące wersje czasowe art. 214
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2016.04.30
zmieniony przez
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 214. § 1. W razie braku zgody wszystkich współwłaścicieli, sąd przyzna gospodarstwo rolne temu z nich, który je prowadzi lub stale w nim pracuje, chyba że interes społeczno-gospodarczy przemawia za wyborem innego współwłaściciela.

§ 2. Jeżeli warunki przewidziane w paragrafie poprzedzającym spełnia kilku współwłaścicieli albo jeżeli nie spełnia ich żaden ze współwłaścicieli, sąd przyzna gospodarstwo rolne temu z nich, który daje najlepszą gwarancję jego należytego prowadzenia.

§ 3. Na wniosek wszystkich współwłaścicieli sąd zarządzi sprzedaż gospodarstwa rolnego stosownie do przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, a w przypadku gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów ustawy, o której mowa w art. 166 § 3, z uwzględnieniem przepisów tej ustawy.

§ 4. Sprzedaż gospodarstwa rolnego sąd zarządzi również w wypadku niewyrażenia zgody przez żadnego ze współwłaścicieli na przyznanie mu gospodarstwa.

Art. 215. Przepisy dwóch artykułów poprzedzających stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy gospodarstwo rolne może być podzielone, lecz liczba wydzielonych części jest mniejsza od liczby współwłaścicieli.

Art. 216. § 1. Wysokość przysługujących współwłaścicielom spłat z gospodarstwa rolnego ustala się stosownie do ich zgodnego porozumienia.

§ 2. W razie braku takiego porozumienia spłaty przysługujące współwłaścicielom mogą być obniżone. Przy określaniu stopnia ich obniżenia bierze się pod uwagę:

    1) typ, wielkość i stan gospodarstwa rolnego będącego przedmiotem zniesienia współwłasności;

    2) sytuację osobistą i majątkową współwłaściciela zobowiązanego do spłat i współwłaściciela uprawnionego do ich otrzymania.

§ 3. Obniżenie spłat, stosownie do przepisu paragrafu poprzedzającego, nie wyklucza możliwości rozłożenia ich na raty lub odroczenia terminu ich zapłaty, stosownie do przepisu art. 212 § 3.

§ 4. Przepisów § 2 i 3 nie stosuje się do spłat na rzecz małżonka w razie zniesienia współwłasności gospodarstwa rolnego, które stosownie do przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego należy do wspólnego majątku małżonków.

Art. 217. Współwłaściciel, który w wyniku zniesienia współwłasności otrzymał gospodarstwo rolne, wchodzące zaś w skład tego gospodarstwa nieruchomości rolne zbył odpłatnie przed upływem pięciu lat od chwili zniesienia współwłasności, jest obowiązany pozostałym współwłaścicielom, którym przypadły spłaty niższe od należnych, wydać - proporcjonalnie do wielkości ich udziałów - korzyści uzyskane z obniżenia spłat, chyba że celem zbycia jest zapewnienie racjonalnego prowadzenia tego gospodarstwa.

Art. 218. § 1. Współwłaściciele, którzy nie otrzymali gospodarstwa rolnego lub jego części, lecz do chwili zniesienia współwłasności w tym gospodarstwie mieszkali, zachowują uprawnienia do dalszego zamieszkiwania, jednakże nie dłużej niż przez pięć lat, a gdy w chwili znoszenia współwłasności są małoletni - nie dłużej niż pięć lat od osiągnięcia pełnoletności. Ograniczenie terminem powyższym nie dotyczy współwłaścicieli trwale niezdolnych do pracy.

§ 2. Do uprawnień wynikających z przepisów paragrafu poprzedzającego stosuje się odpowiednio przepisy o służebności mieszkania.

Art. 219. (uchylony)

Art. 220. Roszczenie o zniesienie współwłasności nie ulega przedawnieniu.

Art. 221. Czynności prawne określające zarząd i sposób korzystania z rzeczy wspólnej albo wyłączające uprawnienie do zniesienia współwłasności odnoszą skutek także względem nabywcy udziału, jeżeli nabywca o nich wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć. To samo dotyczy wypadku, gdy sposób korzystania z rzeczy został ustalony w orzeczeniu sądowym.

Dział V

Ochrona własności

Art. 222. § 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń.

Istniejące wersje czasowe art. 223
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2015.06.21
zmieniony przez
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 223. § 1. Roszczenia właściciela przewidziane w artykule poprzedzającym nie ulegają przedawnieniu, jeżeli dotyczą nieruchomości.

§ 2. (uchylony)

§ 3. (uchylony)

§ 4. Roszczenie właściciela, o którym mowa w art. 222 § 1, nie ulega przedawnieniu, jeżeli dotyczy rzeczy wpisanej do krajowego rejestru utraconych dóbr kultury.

Art. 224. § 1. Samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.

§ 2. Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

Art. 225. Obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Art. 226. § 1. Samoistny posiadacz w dobrej wierze może żądać zwrotu nakładów koniecznych o tyle, o ile nie mają pokrycia w korzyściach, które uzyskał z rzeczy. Zwrotu innych nakładów może żądać o tyle, o ile zwiększają wartość rzeczy w chwili jej wydania właścicielowi. Jednakże gdy nakłady zostały dokonane po chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, może on żądać zwrotu jedynie nakładów koniecznych.

§ 2. Samoistny posiadacz w złej wierze może żądać jedynie zwrotu nakładów koniecznych, i to tylko o tyle, o ile właściciel wzbogaciłby się bezpodstawnie jego kosztem.

Art. 227. § 1. Samoistny posiadacz może, przywracając stan poprzedni, zabrać przedmioty, które połączył z rzeczą, chociażby stały się jej częściami składowymi.

§ 2. Jednakże gdy połączenia dokonał samoistny posiadacz w złej wierze albo samoistny posiadacz w dobrej wierze po chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, właściciel może przyłączone przedmioty zatrzymać, zwracając samoistnemu posiadaczowi ich wartość i koszt robocizny albo sumę odpowiadającą zwiększeniu wartości rzeczy.

Art. 228. Przepisy określające prawa i obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której dowiedział się on o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, stosuje się także w wypadku, gdy samoistny posiadacz rzeczy będącej przedmiotem własności państwowej został wezwany przez właściwy organ państwowy do wydania rzeczy.

Art. 229. § 1. Roszczenia właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również roszczenia o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy. To samo dotyczy roszczeń samoistnego posiadacza przeciwko właścicielowi o zwrot nakładów na rzecz.

§ 2. (uchylony)

Art. 230. Przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.

Art. 231. § 1. Samoistny posiadacz gruntu w dobrej wierze, który wzniósł na powierzchni lub pod powierzchnią gruntu budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby właściciel przeniósł na niego własność zajętej działki za odpowiednim wynagrodzeniem.

§ 2. Właściciel gruntu, na którym wzniesiono budynek lub inne urządzenie o wartości przenoszącej znacznie wartość zajętej na ten cel działki, może żądać, aby ten, kto wzniósł budynek lub inne urządzenie, nabył od niego własność działki za odpowiednim wynagrodzeniem.

§ 3. (uchylony)

Tytuł II

Użytkowanie wieczyste

Art. 232. § 1. Grunty stanowiące własność Skarbu Państwa a położone w granicach administracyjnych miast oraz grunty Skarbu Państwa położone poza tymi granicami, lecz włączone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta i przekazane do realizacji zadań jego gospodarki, a także grunty stanowiące własność jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków mogą być oddawane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym, i osobom prawnym.

§ 2. W wypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych przedmiotem użytkowania wieczystego mogą być także inne grunty Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków.

Art. 233. W granicach, określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać.

Art. 234. Do oddania gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności nieruchomości.

Art. 235. § 1. Budynki i inne urządzenia wzniesione na gruncie Skarbu Państwa lub gruncie należącym do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków przez wieczystego użytkownika stanowią jego własność. To samo dotyczy budynków i innych urządzeń, które wieczysty użytkownik nabył zgodnie z właściwymi przepisami przy zawarciu umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste.

§ 2. Przysługująca wieczystemu użytkownikowi własność budynków i urządzeń na użytkowanym gruncie jest prawem związanym z użytkowaniem wieczystym.

Art. 236. § 1. Oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste następuje na okres dziewięćdziesięciu dziewięciu lat. W wypadkach wyjątkowych, gdy cel gospodarczy użytkowania wieczystego nie wymaga oddania gruntu na dziewięćdziesiąt dziewięć lat, dopuszczalne jest oddanie gruntu na okres krótszy, co najmniej jednak na lat czterdzieści.

§ 2. W ciągu ostatnich pięciu lat przed upływem zastrzeżonego w umowie terminu wieczysty użytkownik może żądać jego przedłużenia na dalszy okres od czterdziestu do dziewięćdziesięciu dziewięciu lat; jednakże wieczysty użytkownik może wcześniej wystąpić z takim żądaniem, jeżeli okres amortyzacji zamierzonych na użytkowanym gruncie nakładów jest znacznie dłuższy aniżeli czas, który pozostaje do upływu zastrzeżonego w umowie terminu. Odmowa przedłużenia jest dopuszczalna tylko ze względu na ważny interes społeczny.

§ 3. Umowa o przedłużenie wieczystego użytkowania powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

Art. 237. Do przeniesienia użytkowania wieczystego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności nieruchomości.

Art. 238. Wieczysty użytkownik uiszcza przez czas trwania swego prawa opłatę roczną.

Art. 239. § 1. Sposób korzystania z gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków przez wieczystego użytkownika powinien być określony w umowie.

§ 2. Jeżeli oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste następuje w celu wzniesienia na gruncie budynków lub innych urządzeń, umowa powinna określać:

    1) termin rozpoczęcia i zakończenia robót;

    2) rodzaj budynków lub urządzeń oraz obowiązek ich utrzymywania w należytym stanie;

    3) warunki i termin odbudowy w razie zniszczenia albo rozbiórki budynków lub urządzeń w czasie trwania użytkowania wieczystego;

    4) wynagrodzenie należne wieczystemu użytkownikowi za budynki lub urządzenia istniejące na gruncie w dniu wygaśnięcia użytkowania wieczystego.

Art. 240. Umowa o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste może ulec rozwiązaniu przed upływem określonego w niej terminu, jeżeli wieczysty użytkownik korzysta z gruntu w sposób oczywiście sprzeczny z jego przeznaczeniem określonym w umowie, w szczególności jeżeli wbrew umowie użytkownik nie wzniósł określonych w niej budynków lub urządzeń.

Art. 241. Wraz z wygaśnięciem użytkowania wieczystego wygasają ustanowione na nim obciążenia.

Art. 242. (uchylony)

Art. 243. Roszczenie przeciwko wieczystemu użytkownikowi o naprawienie szkód wynikłych z niewłaściwego korzystania z gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków, jak również roszczenie wieczystego użytkownika o wynagrodzenie za budynki i urządzenia istniejące w dniu zwrotu użytkowanego gruntu przedawniają się z upływem lat trzech od tej daty.

Tytuł III

Prawa rzeczowe ograniczone

Dział I

Przepisy ogólne

Art. 244. § 1. Ograniczonymi prawami rzeczowymi są: użytkowanie, służebność, zastaw, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz hipoteka.

§ 2. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz hipotekę regulują odrębne przepisy.

Art. 245. § 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności.

§ 2. Jednakże do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości nie stosuje się przepisów o niedopuszczalności warunku lub terminu. Forma aktu notarialnego jest potrzebna tylko dla oświadczenia właściciela, który prawo ustanawia.

Art. 2451. Do przeniesienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości potrzebna jest umowa między uprawnionym a nabywcą oraz - jeżeli prawo jest ujawnione w księdze wieczystej - wpis do tej księgi, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Art. 246. § 1. Jeżeli uprawniony zrzeka się ograniczonego prawa rzeczowego, prawo to wygasa. Oświadczenie o zrzeczeniu się prawa powinno być złożone właścicielowi rzeczy obciążonej.

§ 2. Jednakże gdy ustawa nie stanowi inaczej, a prawo było ujawnione w księdze wieczystej, do jego wygaśnięcia potrzebne jest wykreślenie prawa z księgi wieczystej.

Art. 247. Ograniczone prawo rzeczowe wygasa, jeżeli przejdzie na właściciela rzeczy obciążonej albo jeżeli ten, komu prawo takie przysługuje, nabędzie własność rzeczy obciążonej.

Art. 248. § 1. Do zmiany treści ograniczonego prawa rzeczowego potrzebna jest umowa między uprawnionym a właścicielem rzeczy obciążonej, a jeżeli prawo było ujawnione w księdze wieczystej - wpis do tej księgi.

§ 2. Jeżeli zmiana treści prawa dotyka praw osoby trzeciej, do zmiany potrzebna jest zgoda tej osoby. Oświadczenie osoby trzeciej powinno być złożone jednej ze stron.

Art. 249. § 1. Jeżeli kilka ograniczonych praw rzeczowych obciąża tę samą rzecz, prawo powstałe później nie może być wykonywane z uszczerbkiem dla prawa powstałego wcześniej (pierwszeństwo).

§ 2. Przepis powyższy nie uchybia przepisom, które określają pierwszeństwo w sposób odmienny.

Art. 250. § 1. Pierwszeństwo ograniczonych praw rzeczowych może być zmienione. Zmiana nie narusza praw mających pierwszeństwo niższe aniżeli prawo ustępujące pierwszeństwa, a wyższe aniżeli prawo, które uzyskuje pierwszeństwo ustępującego prawa.

§ 2. Do zmiany pierwszeństwa praw rzeczowych ograniczonych potrzebna jest umowa między tym, czyje prawo ma ustąpić pierwszeństwa, a tym, czyje prawo ma uzyskać pierwszeństwo ustępującego prawa. Jeżeli chociaż jedno z tych praw jest ujawnione w księdze wieczystej, potrzebny jest także wpis do księgi wieczystej.

§ 3. Zmiana pierwszeństwa staje się bezskuteczna z chwilą wygaśnięcia prawa, które ustąpiło pierwszeństwa.

Art. 251. Do ochrony praw rzeczowych ograniczonych stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności.

Dział II

Użytkowanie

Rozdział I

Przepisy ogólne

Art. 252. Rzecz można obciążyć prawem do jej używania i do pobierania jej pożytków (użytkowanie).

Art. 253. § 1. Zakres użytkowania można ograniczyć przez wyłączenie oznaczonych pożytków rzeczy.

§ 2. Wykonywanie użytkowania nieruchomości można ograniczyć do jej oznaczonej części.

Art. 254. Użytkowanie jest niezbywalne.

Art. 255. Użytkowanie wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć.

Art. 256. Użytkownik powinien wykonywać swoje prawo zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki.

Art. 257. § 1. Jeżeli użytkowanie obejmuje określony zespół środków produkcji, użytkownik może w granicach prawidłowej gospodarki zastępować poszczególne składniki innymi. Włączone w ten sposób składniki stają się własnością właściciela użytkowanego zespołu środków produkcji.

§ 2. Jeżeli użytkowany zespół środków produkcji ma być zwrócony według oszacowania, użytkownik nabywa własność jego poszczególnych składników z chwilą, gdy zostały mu wydane; po ustaniu użytkowania obowiązany jest zwrócić zespół tego samego rodzaju i tej samej wartości, chyba że inaczej zastrzeżono.

Art. 258. W stosunkach wzajemnych między użytkownikiem a właścicielem użytkownik ponosi ciężary, które zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki powinny być pokrywane z pożytków rzeczy.

Art. 259. Właściciel nie ma obowiązku czynić nakładów na rzecz obciążoną użytkowaniem. Jeżeli takie nakłady poczynił, może od użytkownika żądać ich zwrotu według przepisów o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.

Art. 260. § 1. Użytkownik obowiązany jest dokonywać napraw i innych nakładów związanych ze zwykłym korzystaniem z rzeczy. O potrzebie innych napraw i nakładów powinien niezwłocznie zawiadomić właściciela i zezwolić mu na dokonanie potrzebnych robót.

§ 2. Jeżeli użytkownik poczynił nakłady, do których nie był obowiązany, stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.

Art. 261. Jeżeli osoba trzecia dochodzi przeciwko użytkownikowi roszczeń dotyczących własności rzeczy, użytkownik powinien niezwłocznie zawiadomić o tym właściciela.

Art. 262. Po wygaśnięciu użytkowania użytkownik obowiązany jest zwrócić rzecz właścicielowi w takim stanie, w jakim powinna się znajdować stosownie do przepisów o wykonywaniu użytkowania.

Art. 263. Roszczenie właściciela przeciwko użytkownikowi o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy albo o zwrot nakładów na rzecz, jak również roszczenie użytkownika przeciwko właścicielowi o zwrot nakładów na rzecz przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy.

§ 2. (uchylony)

Art. 264. Jeżeli użytkowanie obejmuje pieniądze lub inne rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, użytkownik staje się z chwilą wydania mu tych przedmiotów ich właścicielem. Po wygaśnięciu użytkowania obowiązany jest do zwrotu według przepisów o zwrocie pożyczki (użytkowanie nieprawidłowe).

Art. 265. § 1. Przedmiotem użytkowania mogą być także prawa.

§ 2. Do użytkowania praw stosuje się odpowiednio przepisy o użytkowaniu rzeczy.

§ 3. Do ustanowienia użytkowania na prawie stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu tego prawa.

Rozdział II

Użytkowanie przez osoby fizyczne

Art. 266. Użytkowanie ustanowione na rzecz osoby fizycznej wygasa najpóźniej z jej śmiercią.

Art. 267. § 1. Użytkownik obowiązany jest zachować substancję rzeczy oraz jej dotychczasowe przeznaczenie.

§ 2. Jednakże użytkownik gruntu może zbudować i eksploatować nowe urządzenia służące do wydobywania kopalin z zachowaniem przepisów prawa geologicznego i górniczego.

§ 3. Przed przystąpieniem do robót użytkownik powinien w odpowiednim terminie zawiadomić właściciela o swym zamiarze. Jeżeli zamierzone urządzenia zmieniałyby przeznaczenie gruntu albo naruszały wymagania prawidłowej gospodarki, właściciel może żądać ich zaniechania albo zabezpieczenia roszczenia o naprawienie szkody.

Art. 268. Użytkownik może zakładać w pomieszczeniach nowe urządzenia w takich granicach jak najemca.

Art. 269. § 1. Właściciel może z ważnych powodów żądać od użytkownika zabezpieczenia, wyznaczając mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu właściciel może wystąpić do sądu o wyznaczenie zarządcy.

§ 2. Użytkownik może żądać uchylenia zarządu, jeżeli daje odpowiednie zabezpieczenie.

Art. 270. Właściciel może odmówić wydania przedmiotów objętych użytkowaniem nieprawidłowym, dopóki nie otrzyma odpowiedniego zabezpieczenia.

Istniejące wersje czasowe art. 2701
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2012.04.28
uchylony przez
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 2701. (uchylony)

Rozdział III

Użytkowanie przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne

Art. 271. Użytkowanie gruntu stanowiącego własność Skarbu Państwa może być ustanowione na rzecz rolniczej spółdzielni produkcyjnej jako prawo terminowe lub jako prawo bezterminowe. W każdym razie użytkowanie takie wygasa z chwilą likwidacji spółdzielni.

Art. 272. § 1. Jeżeli rolniczej spółdzielni produkcyjnej zostaje przekazany do użytkowania zabudowany grunt Skarbu Państwa, przekazanie budynków i innych urządzeń może nastąpić albo do użytkowania, albo na własność.

§ 2. Budynki i inne urządzenia wzniesione przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną na użytkowanym przez nią gruncie Skarbu Państwa stanowią własność spółdzielni, chyba że w decyzji o przekazaniu gruntu zostało zastrzeżone, iż mają się stać własnością Skarbu Państwa.

§ 3. Odrębna własność budynków i innych urządzeń, przewidziana w paragrafach poprzedzających, jest prawem związanym z użytkowaniem gruntu.

Art. 273. Jeżeli użytkowanie gruntu Skarbu Państwa przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną wygasło, budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane i stanowiące własność spółdzielni stają się własnością Skarbu Państwa. Spółdzielnia może żądać zapłaty wartości tych budynków i urządzeń w chwili wygaśnięcia użytkowania, chyba że zostały wzniesione wbrew społeczno-gospodarczemu przeznaczeniu gruntu.

Art. 274. Przepisy dotyczące własności budynków i innych urządzeń na gruncie Skarbu Państwa użytkowanym przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną stosuje się odpowiednio do drzew i innych roślin.

Art. 275. Rolnicza spółdzielnia produkcyjna może zmienić przeznaczenie użytkowanych przez siebie gruntów Skarbu Państwa albo naruszyć ich substancję, chyba że w decyzji o przekazaniu gruntu inaczej zastrzeżono.

Art. 276. (uchylony)

Art. 277. § 1. Jeżeli statut rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub umowa z członkiem spółdzielni inaczej nie postanawia, spółdzielnia nabywa z chwilą przejęcia wniesionych przez członków wkładów gruntowych ich użytkowanie.

§ 2. Do wniesienia wkładów gruntowych nie stosuje się przepisów o obowiązku zachowania formy aktu notarialnego przy ustanowieniu użytkowania nieruchomości.

Art. 278. Statut rolniczej spółdzielni produkcyjnej może postanawiać, że - gdy wymaga tego prawidłowe wykonanie zadań spółdzielni - przysługuje jej uprawnienie do zmiany przeznaczenia wkładów gruntowych oraz uprawnienie do naruszenia ich substancji albo jedno z tych uprawnień.

Art. 279. § 1. Budynki i inne urządzenia wzniesione przez rolniczą spółdzielnię produkcyjną na gruncie stanowiącym wkład gruntowy stają się jej własnością. To samo dotyczy drzew i innych roślin zasadzonych lub zasianych przez spółdzielnię.

§ 2. W razie wygaśnięcia użytkowania gruntu działka, na której znajdują się budynki lub urządzenia będące własnością spółdzielni, może być przez spółdzielnię przejęta na własność za zapłatą wartości w chwili wygaśnięcia użytkowania. Drzewa i inne rośliny zasadzone lub zasiane przez spółdzielnię stają się własnością właściciela gruntu.

Art. 280. (uchylony)

Art. 281. (uchylony)

Art. 282. (uchylony)

Rozdział IV

Inne wypadki użytkowania

Art. 283. (uchylony)

Art. 284. Do innych wypadków użytkowania przez osoby prawne stosuje się przepisy rozdziału I i odpowiednio rozdziału II niniejszego działu, o ile użytkowanie to nie jest inaczej uregulowane odrębnymi przepisami.

Dział III

Służebności

Rozdział I

Służebności gruntowe

Art. 285. § 1. Nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).

§ 2. Służebność gruntowa może mieć jedynie na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części.

Art. 286. Na rzecz rolniczej spółdzielni produkcyjnej można ustanowić służebność gruntową bez względu na to, czy spółdzielnia jest właścicielem gruntu.

Art. 287. Zakres służebności gruntowej i sposób jej wykonywania oznacza się, w braku innych danych, według zasad współżycia społecznego przy uwzględnieniu zwyczajów miejscowych.

Art. 288. Służebność gruntowa powinna być wykonywana w taki sposób, żeby jak najmniej utrudniała korzystanie z nieruchomości obciążonej.

Art. 289. § 1. W braku odmiennej umowy obowiązek utrzymywania urządzeń potrzebnych do wykonywania służebności gruntowej obciąża właściciela nieruchomości władnącej.

§ 2. Jeżeli obowiązek utrzymywania takich urządzeń został włożony na właściciela nieruchomości obciążonej, właściciel odpowiedzialny jest także osobiście za wykonywanie tego obowiązku. Odpowiedzialność osobista współwłaścicieli jest solidarna.

Art. 290. § 1. W razie podziału nieruchomości władnącej służebność utrzymuje się w mocy na rzecz każdej z części utworzonych przez podział; jednakże gdy służebność zwiększa użyteczność tylko jednej lub kilku z nich, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zwolnienia jej od służebności względem części pozostałych.

§ 2. W razie podziału nieruchomości obciążonej służebność utrzymuje się w mocy na częściach utworzonych przez podział; jednakże gdy wykonywanie służebności ogranicza się do jednej lub kilku z nich, właściciele pozostałych części mogą żądać ich zwolnienia od służebności.

§ 3. Jeżeli wskutek podziału nieruchomości władnącej albo nieruchomości obciążonej sposób wykonywania służebności wymaga zmiany, sposób ten w braku porozumienia stron będzie ustalony przez sąd.

Art. 291. Jeżeli po ustanowieniu służebności gruntowej powstanie ważna potrzeba gospodarcza, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać za wynagrodzeniem zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności, chyba że żądana zmiana przyniosłaby niewspółmierny uszczerbek nieruchomości władnącej.

Art. 292. Służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio.

Art. 293. § 1. Służebność gruntowa wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć.

§ 2. Jeżeli treść służebności gruntowej polega na obowiązku nieczynienia, przepis powyższy stosuje się tylko wtedy, gdy na nieruchomości obciążonej istnieje od lat dziesięciu stan rzeczy sprzeczny z treścią służebności.

Art. 294. Właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem, jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej.

Art. 295. Jeżeli służebność gruntowa utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności bez wynagrodzenia.

Rozdział II

Służebności osobiste

Art. 296. Nieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej (służebność osobista).

Art. 297. Do służebności osobistych stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych z zachowaniem przepisów rozdziału niniejszego.

Art. 298. Zakres służebności osobistej i sposób jej wykonywania oznacza się, w braku innych danych, według osobistych potrzeb uprawnionego z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego i zwyczajów miejscowych.

Art. 299. Służebność osobista wygasa najpóźniej ze śmiercią uprawnionego.

Art. 300. Służebności osobiste są niezbywalne. Nie można również przenieść uprawnienia do ich wykonywania.

Art. 301. § 1. Mający służebność mieszkania może przyjąć na mieszkanie małżonka i dzieci małoletnie. Inne osoby może przyjąć tylko wtedy, gdy są przez niego utrzymywane albo potrzebne przy prowadzeniu gospodarstwa domowego. Dzieci przyjęte jako małoletnie mogą pozostać w mieszkaniu także po uzyskaniu pełnoletności.

§ 2. Można się umówić, że po śmierci uprawnionego służebność mieszkania przysługiwać będzie jego dzieciom, rodzicom i małżonkowi.

Art. 302. § 1. Mający służebność mieszkania może korzystać z pomieszczeń i urządzeń przeznaczonych do wspólnego użytku mieszkańców budynku.

§ 2. Do wzajemnych stosunków między mającym służebność mieszkania a właścicielem nieruchomości obciążonej stosuje się odpowiednio przepisy o użytkowaniu przez osoby fizyczne.

Art. 303. Jeżeli uprawniony z tytułu służebności osobistej dopuszcza się rażących uchybień przy wykonywaniu swego prawa, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zamiany służebności na rentę.

Art. 304. Służebności osobistej nie można nabyć przez zasiedzenie.

Art. 305. Jeżeli nieruchomość obciążona służebnością osobistą została wniesiona jako wkład do rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielnia może z ważnych powodów żądać zmiany sposobu wykonywania służebności albo jej zamiany na rentę.

Rozdział III

Służebność przesyłu

Art. 3051. Nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

Art. 3052. § 1. Jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem.

§ 2. Jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.

Art. 3053. § 1. Służebność przesyłu przechodzi na nabywcę przedsiębiorstwa lub nabywcę urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1.

§ 2. Służebność przesyłu wygasa najpóźniej wraz z zakończeniem likwidacji przedsiębiorstwa.

§ 3. Po wygaśnięciu służebności przesyłu na przedsiębiorcy ciąży obowiązek usunięcia urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, utrudniających korzystanie z nieruchomości. Jeżeli powodowałoby to nadmierne trudności lub koszty, przedsiębiorca jest obowiązany do naprawienia wynikłej stąd szkody.

Art. 3054. Do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych.

Dział IV

Zastaw

Rozdział I

Zastaw na rzeczach ruchomych

Art. 306. § 1. W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można rzecz ruchomą obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, wyjąwszy tych, którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo szczególne.

§ 2. Zastaw można ustanowić także w celu zabezpieczenia wierzytelności przyszłej lub warunkowej.

Istniejące wersje czasowe art. 307
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2011.02.20
zmieniony przez
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 307. § 1. Do ustanowienia zastawu potrzebna jest umowa między właścicielem a wierzycielem oraz, z zastrzeżeniem wyjątków w  ustawie przewidzianych, wydanie rzeczy wierzycielowi albo osobie trzeciej, na którą strony się zgodziły.

§ 2. Jeżeli rzecz znajduje się w dzierżeniu wierzyciela, do ustanowienia zastawu wystarcza sama umowa.

§ 3. Zastaw jest skuteczny wobec wierzycieli zastawcy, jeżeli umowa o ustanowienie zastawu została zawarta na piśmie z datą pewną.

Art. 308. Wierzytelność można także zabezpieczyć zastawem rejestrowym, który regulują odrębne przepisy.

Art. 309. Przepisy o nabyciu własności rzeczy ruchomej od osoby nieuprawnionej do rozporządzania rzeczą stosuje się odpowiednio do ustanowienia zastawu.

Art. 310. Jeżeli w chwili ustanowienia zastawu rzecz jest już obciążona innym prawem rzeczowym, zastaw powstały później ma pierwszeństwo przed prawem powstałym wcześniej, chyba że zastawnik działał w złej wierze.

Art. 311. Nieważne jest zastrzeżenie, przez które zastawca zobowiązuje się względem zastawnika, że nie dokona zbycia lub obciążenia rzeczy przed wygaśnięciem zastawu.

Art. 312. Zaspokojenie zastawnika z rzeczy obciążonej następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym.

Art. 313. Jeżeli przedmiotem zastawu są rzeczy mające określoną przez zarządzenie właściwego organu państwowego cenę sztywną, można się umówić, że w razie zwłoki z zapłatą długu przypadną one w odpowiednim stosunku zastawnikowi na własność zamiast zapłaty, według ceny z dnia wymagalności wierzytelności zabezpieczonej.

Istniejące wersje czasowe art. 314
Tekst ujednolicony przez redakcję na dzień:
2009.01.01
2011.02.20
zmieniony przez
2014.01.23 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2014 r. poz. 121
2016.03.22 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2016 r. poz. 380
2017.03.02 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2017 r. poz. 459
2018.05.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2018 r. poz. 1025
2019.06.19 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2019 r. poz. 1145
2020.10.08 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2020 r. poz. 1740
2022.06.29 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2022 r. poz. 1360
2023.08.14 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2023 r. poz. 1610
2024.07.17 Tekst jednolity
ujednolicony przez
Dz. U. z 2024 r. poz. 1061
Pokaż wszystkie w jednym oknie

Art. 314. Zastaw zabezpiecza także roszczenia o odsetki za trzy ostatnie lata przed zbyciem rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym, przyznane koszty postępowania w wysokości nieprzekraczającej dziesiątej części kapitału oraz inne roszczenia o świadczenia uboczne, w szczególności roszczenie o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania oraz o zwrot nakładów na rzecz.

Art. 315. Zastawca niebędący dłużnikiem może niezależnie od zarzutów, które mu przysługują osobiście przeciwko zastawnikowi, podnosić zarzuty, które przysługują dłużnikowi, jak również te, których dłużnik zrzekł się po ustanowieniu zastawu.

Art. 316. Zastawnik może dochodzić zaspokojenia z rzeczy obciążonej zastawem bez względu na ograniczenie odpowiedzialności dłużnika wynikające z przepisów prawa spadkowego.

Art. 317. Przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej zastawem nie narusza uprawnienia zastawnika do uzyskania zaspokojenia z rzeczy obciążonej. Przepisu powyższego nie stosuje się do roszczenia o odsetki lub inne świadczenia uboczne.

Art. 318. Zastawnik, któremu rzecz została wydana, powinien czuwać nad jej zachowaniem stosownie do przepisów o przechowaniu za wynagrodzeniem. Po wygaśnięciu zastawu powinien zwrócić rzecz zastawcy.

Art. 319. Jeżeli rzecz obciążona zastawem przynosi pożytki, zastawnik powinien, w braku odmiennej umowy, pobierać je i zaliczać na poczet wierzytelności i związanych z nią roszczeń. Po wygaśnięciu zastawu obowiązany jest złożyć zastawcy rachunek.

Art. 320. Jeżeli zastawnik poczynił nakłady na rzecz, do których nie był obowiązany, stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.

Art. 321. § 1. Jeżeli rzecz obciążona zastawem zostaje narażona na utratę lub uszkodzenie, zastawca może żądać bądź złożenia rzeczy do depozytu sądowego, bądź zwrotu rzeczy za jednoczesnym ustanowieniem innego zabezpieczenia wierzytelności, bądź sprzedaży rzeczy.

§ 2. W razie sprzedaży rzeczy zastaw przechodzi na uzyskaną cenę, która powinna być złożona do depozytu sądowego.

Art. 322. § 1. Roszczenie zastawcy przeciwko zastawnikowi o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy, jak również roszczenie zastawnika przeciwko zastawcy o zwrot nakładów na rzecz przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy.

§ 2. (uchylony)

Art. 323. § 1. Przeniesienie wierzytelności zabezpieczonej zastawem pociąga za sobą przeniesienie zastawu. W razie przeniesienia wierzytelności z wyłączeniem zastawu zastaw wygasa.

§ 2. Zastaw nie może być przeniesiony bez wierzytelności, którą zabezpiecza.

Art. 324. Nabywca wierzytelności zabezpieczonej zastawem może żądać od zbywcy wydania rzeczy obciążonej, jeżeli zastawca wyrazi na to zgodę. W braku takiej zgody nabywca może żądać złożenia rzeczy do depozytu sądowego.

Art. 325. § 1. Jeżeli zastawnik zwróci rzecz zastawcy, zastaw wygasa bez względu na zastrzeżenia przeciwne.

§ 2. Zastaw nie wygasa pomimo nabycia rzeczy obciążonej przez zastawnika na własność, jeżeli wierzytelność zabezpieczona zastawem jest obciążona prawem osoby trzeciej lub na jej rzecz zajęta.

Art. 326. Przepisy rozdziału niniejszego stosuje się odpowiednio do zastawu, który powstaje z mocy ustawy.

Rozdział II

Zastaw na prawach

Art. 327. Przedmiotem zastawu mogą być także prawa, jeżeli są zbywalne.

Art. 328. Do zastawu na prawach stosuje się odpowiednio przepisy o zastawie na rzeczach ruchomych z zachowaniem przepisów rozdziału niniejszego.

Art. 329. § 1. Do ustanowienia zastawu na prawie stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu tego prawa. Jednakże umowa o ustanowienie zastawu powinna być zawarta na piśmie z datą pewną, chociażby umowa o przeniesienie prawa nie wymagała takiej formy.

§ 2. Jeżeli ustanowienie zastawu na wierzytelności nie następuje przez wydanie dokumentu ani przez indos, do ustanowienia zastawu potrzebne jest pisemne zawiadomienie dłużnika wierzytelności przez zastawcę.

Art. 330. Zastawnik może wykonywać wszelkie czynności i dochodzić wszelkich roszczeń, które zmierzają do zachowania prawa obciążonego zastawem.

Art. 331. § 1. Jeżeli wymagalność wierzytelności obciążonej zależy od wypowiedzenia przez wierzyciela, zastawca może dokonać wypowiedzenia bez zgody zastawnika. Jeżeli wierzytelność zabezpieczona zastawem jest już wymagalna, zastawnik może wierzytelność obciążoną wypowiedzieć do wysokości wierzytelności zabezpieczonej.

§ 2. Jeżeli wymagalność wierzytelności obciążonej zastawem zależy od wypowiedzenia przez dłużnika, wypowiedzenie powinno nastąpić także względem zastawnika.

Art. 332. W razie spełnienia świadczenia zastaw na wierzytelności przechodzi na przedmiot świadczenia.

Art. 333. Do odbioru świadczenia uprawnieni są zastawca wierzytelności i zastawnik łącznie. Każdy z nich może żądać spełnienia świadczenia do rąk ich obu łącznie albo złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego.

Art. 334. Jeżeli dłużnik wierzytelności obciążonej zastawem spełnia świadczenie, zanim wierzytelność zabezpieczona stała się wymagalna, zarówno zastawca, jak i zastawnik mogą żądać złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego.

Art. 335. Jeżeli wierzytelność pieniężna zastawem zabezpieczona jest już wymagalna, zastawnik może żądać zamiast zapłaty, ażeby zastawca przeniósł na niego wierzytelność obciążoną, jeżeli jest pieniężna, do wysokości wierzytelności zabezpieczonej zastawem. Zastawnik może dochodzić przypadłej mu z tego tytułu części wierzytelności z pierwszeństwem przed częścią przysługującą zastawcy.

Tytuł IV

Posiadanie

Art. 336. Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).

Art. 337. Posiadacz samoistny nie traci posiadania przez to, że oddaje drugiemu rzecz w posiadanie zależne.

Art. 338. Kto rzeczą faktycznie włada za kogo innego, jest dzierżycielem.

Art. 339. Domniemywa się, że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym.

Art. 340. Domniemywa się ciągłość posiadania. Niemożność posiadania wywołana przez przeszkodę przemijającą nie przerywa posiadania.

Art. 341. Domniemywa się, że posiadanie jest zgodne ze stanem prawnym. Domniemanie to dotyczy również posiadania przez poprzedniego posiadacza.

Art. 342. Nie wolno naruszać samowolnie posiadania, chociażby posiadacz był w złej wierze.

Art. 343. § 1. Posiadacz może zastosować obronę konieczną, ażeby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania.

§ 2. Posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić własnym działaniem stan poprzedni; nie wolno mu jednak stosować przy tym przemocy względem osób. Posiadacz rzeczy ruchomej, jeżeli grozi mu niebezpieczeństwo niepowetowanej szkody, może natychmiast po samowolnym pozbawieniu go posiadania zastosować niezbędną samopomoc w celu przywrócenia stanu poprzedniego.

§ 3. Przepisy paragrafów poprzedzających stosuje się odpowiednio do dzierżyciela.

Art. 3431. Do ochrony władania lokalem stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie posiadania.

Art. 344. § 1. Przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie, jak również przeciwko temu, na czyją korzyść naruszenie nastąpiło, przysługuje posiadaczowi roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń. Roszczenie to nie jest zależne od dobrej wiary posiadacza ani od zgodności posiadania ze stanem prawnym, chyba że prawomocne orzeczenie sądu lub innego powołanego do rozpoznawania spraw tego rodzaju organu państwowego stwierdziło, że stan posiadania powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem.

§ 2. Roszczenie wygasa, jeżeli nie będzie dochodzone w ciągu roku od chwili naruszenia.

Art. 345. Posiadanie przywrócone poczytuje się za nieprzerwane.

Art. 346. Roszczenie o ochronę posiadania nie przysługuje w stosunkach pomiędzy współposiadaczami tej samej rzeczy, jeżeli nie da się ustalić zakresu współposiadania.

Art. 347. § 1. Posiadaczowi nieruchomości przysługuje roszczenie o wstrzymanie budowy, jeżeli budowa mogłaby naruszyć jego posiadanie albo grozić wyrządzeniem mu szkody.

§ 2. Roszczenie może być dochodzone przed rozpoczęciem budowy; wygasa ono, jeżeli nie będzie dochodzone w ciągu miesiąca od rozpoczęcia budowy.

Art. 348. Przeniesienie posiadania następuje przez wydanie rzeczy. Wydanie dokumentów, które umożliwiają rozporządzanie rzeczą, jak również wydanie środków, które dają faktyczną władzę nad rzeczą, jest jednoznaczne z wydaniem samej rzeczy.

Art. 349. Przeniesienie posiadania samoistnego może nastąpić także w ten sposób, że dotychczasowy posiadacz samoistny zachowa rzecz w swoim władaniu jako posiadacz zależny albo jako dzierżyciel na podstawie stosunku prawnego, który strony jednocześnie ustalą.

Art. 350. Jeżeli rzecz znajduje się w posiadaniu zależnym albo w dzierżeniu osoby trzeciej, przeniesienie posiadania samoistnego następuje przez umowę między stronami i przez zawiadomienie posiadacza zależnego albo dzierżyciela.

Art. 351. Przeniesienie posiadania samoistnego na posiadacza zależnego albo na dzierżyciela następuje na mocy samej umowy między stronami.