Szczegółowy zakres i sposób kontroli niektórych wyrobów akcyzowych

§ 3. Kontrola jest wykonywana doraźnie albo jako kontrola stała i polega na:

1) bezpośrednim uczestniczeniu kontrolującego w czynnościach związanych z działalnością objętą kontrolą, w tym:

a) produkcji, przyjmowaniu, wydawaniu, zużyciu, magazynowaniu i niszczeniu wyrobów określonych w § 1 pkt 1,

b) skażaniu alkoholu etylowego,

c) dodawaniu do wyrobów energetycznych podlegających znakowaniu i barwieniu substancji stosowanych do znakowania i barwienia;

2) kontroli produkcji wyrobów, o których mowa w § 1 pkt 1 lit. a, b i e;

3) kontroli oznaczania znakami akcyzy wyrobów objętych takim obowiązkiem i stosowania znaków akcyzy w stosunku do tych wyrobów oraz kontroli innych obowiązków wynikających z oznaczania wyrobów znakami akcyzy;

4) kontroli zdjęcia, kasowania oraz niszczenia znaków akcyzy;

5) obrachunku stanu zapasów wyrobów akcyzowych i obrotu wyrobami akcyzowymi, o których mowa w § 1 pkt 1 lit. a-d;

6) pobieraniu i badaniu próbek wyrobów akcyzowych;

7) kontroli dokumentacji;

8) kontroli zawartości w wyrobach energetycznych substancji stosowanych do znakowania i barwienia, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 90 ust. 3 ustawy;

9) kontroli prawidłowości obliczania i terminowości wpłat podatku akcyzowego od wyrobów akcyzowych, o których mowa w § 1 pkt 1 lit. a i b oraz art. 47 ust. 1 pkt 1, 2, 4 i 5 ustawy;

10) kontroli nałożonych zamknięć urzędowych;

11) kontroli stanu urządzeń, przyrządów, środków transportu, pomieszczeń i naczyń służących do wykonywania czynności podlegających kontroli;

12) porównaniu stanu faktycznego w miejscu wykonywania działalności podlegającej kontroli z aktami weryfikacyjnymi, o których mowa w art. 109 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej, w podmiotach, w których przeprowadzono urzędowe sprawdzenie, w przypadku gdy przepisy o podatku akcyzowym uzależniają wydanie decyzji od wyniku urzędowego sprawdzenia.

§ 4. 1. Kontrolą stałą są objęte podmioty w zakresie:

1) wytwarzania, oczyszczania lub odwadniania alkoholu etylowego, o którym mowa w § 1 pkt 1 lit. a tiret trzecie, z wyłączeniem podmiotów, o których mowa w § 8 ust. 1 pkt 2 i 3 oraz ust. 2;

2) produkcji alkoholu etylowego, o którym mowa w § 1 pkt 1 lit. a tiret czwarte, z wyłączeniem przypadków, o których mowa w art. 47 ust. 1 pkt 1 i 5 ustawy.

2. Naczelnik urzędu celno-skarbowego może objąć kontrolą stałą podmioty inne niż określone w ust. 1, jeżeli:

1) przetwarzają, zużywają, przyjmują lub wydają alkohol etylowy, o którym mowa w § 1 pkt 1 lit. a tiret trzecie, w ilości przekraczającej rocznie 20 000 dm³ alkoholu etylowego 100% vol.;

2) wytwarzają alkohol etylowy, o którym mowa w § 1 pkt 1 lit. a tiret czwarte, w procesie destylacji lub procesie innym niż proces destylacji;

3) produkują, przyjmują lub wydają wyroby energetyczne objęte procedurą zawieszenia poboru akcyzy, o których mowa w § 1 pkt 1 lit. b tiret drugie oraz w poz. 20 załącznika nr 2 do ustawy;

4) produkują, przyjmują, wydają wyroby energetyczne określone w poz. 21 załącznika nr 2 do ustawy lub dokonują przeładunku tych wyrobów;

5) produkują alkohol etylowy, o którym mowa w § 1 pkt 1 lit. a tiret czwarte, na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 1 i 5 ustawy;

6) przyjmują, magazynują lub wydają alkohol etylowy skażony, o którym mowa w § 1 pkt 1 lit. f.

3. Obejmując kontrolą stałą podmioty, o których mowa w ust. 2, naczelnik urzędu celno-skarbowego bierze pod uwagę liczbę czynności podlegających kontroli oraz ryzyko, o którym mowa w art. 58 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej, zwane dalej "ryzykiem".

4. W przypadku objęcia podmiotu kontrolą stałą naczelnik urzędu celno-skarbowego zawiadamia o tym podmiot na 7 dni przed objęciem go tą formą kontroli.

5. W przypadku zakończenia wykonywania kontroli stałej naczelnik urzędu celno-skarbowego zawiadamia o tym podmiot przed dniem odstąpienia od tej formy kontroli.

§ 5. 1. Obrachunki stanu zapasów wyrobów akcyzowych i obrotu wyrobami akcyzowymi oraz stosowania znaków akcyzy i oznaczania tych wyrobów znakami akcyzy są wykonywane doraźnie i przeprowadzane za okresy roczne albo krótsze niż rok.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do:

1) produkcji wyrobów energetycznych, piwa, wina, napojów fermentowanych, wyrobów pośrednich, wyrobów tytoniowych, płynu do papierosów elektronicznych i wyrobów nowatorskich, a także do wyrobów akcyzowych produkowanych poza składem podatkowym na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 1, 2, 4 i 5 ustawy oraz wyrobów, o których mowa w § 1 pkt 1 lit. f,

2) magazynowania wyrobów energetycznych w zbiornikach niepodlegających prawnej kontroli metrologicznej, o której mowa w art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach (Dz. U. z 2020 r. poz. 2166 oraz z 2021 r. poz. 1093)

- z wyłączeniem obrachunków stosowania znaków akcyzy i oznaczania wyrobów akcyzowych znakami akcyzy.

3. W toku obrachunków stanu zapasów wyrobów akcyzowych i obrotu wyrobami akcyzowymi dokonuje się ustalenia rzeczywistych ubytków oraz rzeczywistego zużycia wyrobów akcyzowych i porównuje się je z dopuszczalnymi normami ustalonymi przez naczelnika urzędu skarbowego lub określonymi w przepisach wydanych na podstawie art. 85 ust. 7 ustawy.

4. W przypadku przekroczenia ustalonych norm dopuszczalnych ubytków dokonuje się porównania przekroczonych ubytków z przedłożoną przez podmiot dokumentacją potwierdzającą naturalny charakter tych ubytków.

5. W przypadku przekroczenia ustalonych norm zużycia alkoholu etylowego dokonuje się porównania przekroczonych norm zużycia z dokumentacją potwierdzającą zużycie tych wyrobów zgodnie z przeznaczeniem.

6. W toku obrachunków stosowania znaków akcyzy i oznaczania wyrobów akcyzowych znakami akcyzy dokonuje się w szczególności ustalenia wydanych, wykorzystanych do naniesienia, uszkodzonych, zniszczonych, utraconych i zwróconych znaków akcyzy oraz porównania strat znaków akcyzy powstałych w procesie oznaczania wyrobów akcyzowych znakami akcyzy z normami dopuszczalnych strat znaków akcyzy powstałych w procesie oznaczania w stosunku do łącznej liczby znaków akcyzy wykorzystanych w ciągu miesiąca kalendarzowego do oznaczenia wyrobów akcyzowych znakami akcyzy.

§ 6. Kontrola prawidłowości i terminowości wpłat podatku akcyzowego jest wykonywana doraźnie i polega na:

1) ustaleniu wysokości zobowiązania podatkowego za okres objęty kontrolą, a w przypadku obowiązku obliczania i zapłaty akcyzy wstępnie za okresy dzienne - również za każdy dzień objęty kontrolą;

2) porównaniu wysokości zobowiązania podatkowego, o którym mowa w pkt 1, z wysokością zobowiązania podatkowego zadeklarowanego przez podmiot;

3) ustaleniu terminowości uiszczania wpłat podatku akcyzowego za okres objęty kontrolą, a w przypadku obowiązku obliczania i zapłaty akcyzy wstępnie za okresy dzienne - również za każdy dzień objęty kontrolą.

§ 7. 1. Skażanie alkoholu etylowego odbywa się w obecności kontrolującego.

2. Przed skażaniem sprawdzeniu podlega dokumentacja potwierdzająca, że środki skażające lub substancje skażające, które mają być użyte do skażania, zostały zbadane w celu ich identyfikacji.

3. W przypadku naczyń, w których są przechowywane alkohol etylowy oraz środki skażające lub substancje skażające, kontrola obejmuje prawidłowość ich oznaczenia przez podmiot numerami i napisami wskazującymi na rodzaj alkoholu etylowego oraz środków skażających lub substancji skażających.

§ 8. 1. Wytwarzanie, odzyskiwanie, oczyszczanie i odwadnianie alkoholu etylowego, o którym mowa w § 1 pkt 1 lit. a tiret trzecie, odbywa się bez obecności kontrolującego:

1) jeżeli zamknięcia urzędowe nałożone na pomieszczenia, urządzenia, przyrządy pomiarowe i naczynia uniemożliwiają dostęp do alkoholu etylowego lub jego par;

2) w przypadku jednostek naukowych, w których w ciągu roku łączna ilość uzyskanego alkoholu etylowego nie przekracza 300 dm³ alkoholu etylowego 100% vol.;

3) w przypadku gorzelni i małych gorzelni, z zastrzeżeniem § 12 ust. 1 i § 15 ust. 1.

2. Naczelnik urzędu celno-skarbowego, biorąc pod uwagę ryzyko, może odstąpić od obecności kontrolującego przy wytwarzaniu, odzyskiwaniu, oczyszczaniu lub odwadnianiu alkoholu etylowego, o którym mowa w § 1 pkt 1 lit. a tiret trzecie, w jednostkach naukowych, w których w ciągu roku łączna ilość uzyskanego alkoholu etylowego przekracza 300 dm³ alkoholu etylowego 100% vol.

3. W przypadku, o którym mowa w ust. 2, naczelnik urzędu celno-skarbowego powiadamia podmiot o odstąpieniu od obecności kontrolującego przy przeprowadzeniu czynności podlegających kontroli.

4. Podmiot, o którym mowa w ust. 2, przekazuje niezwłocznie, nie później jednak niż następnego dnia roboczego, właściwemu naczelnikowi urzędu celno-skarbowego informację o przebiegu przeprowadzonych czynności wytwarzania, odzyskiwania, oczyszczania lub odwadniania alkoholu etylowego.

5. Jeżeli podmiot, o którym mowa w ust. 2, poinformował właściwego naczelnika urzędu celno-skarbowego o planowanym wytwarzaniu, odzyskiwaniu, oczyszczaniu lub odwadnianiu alkoholu etylowego, a kontrolujący nie przybył do podmiotu we wskazanym w powiadomieniu terminie, podmiot dokonuje wytwarzania, odzyskiwania, oczyszczania lub odwadniania alkoholu etylowego bez obecności kontrolującego.

§ 9. 1. Magazynowanie alkoholu etylowego, o którym mowa w § 1 pkt 1 lit. a tiret trzecie, w stanie nieskażonym odbywa się w magazynie lub naczyniach, na które nałożono zamknięcia urzędowe.

2. Wydanie z magazynu i zużycie alkoholu etylowego, o którym mowa w § 1 pkt 1 lit. a tiret trzecie, w stanie nieskażonym następuje w obecności kontrolującego.

3. Przepisu ust. 1 i 2 nie stosuje się do alkoholu etylowego, o którym mowa w § 1 pkt 1 lit. a tiret trzecie:

1) magazynowanego przez:

a) podmioty lecznicze i apteki zużywające alkohol etylowy do celów medycznych,

b) podmioty zużywające alkohol etylowy wyłącznie jako próbki do analiz, do niezbędnych prób produkcyjnych lub do celów naukowych,

c) podmioty zużywające alkohol etylowy wyłącznie do badań naukowych

- pod warunkiem, że jego zużycie w ciągu roku nie przekracza ilości 3000 dm³ alkoholu etylowego 100% vol. w stanie nieskażonym;

2) magazynowanego przez podmioty zużywające alkohol etylowy w ilościach nieprzekraczających w ciągu roku 1000 dm³ alkoholu etylowego 100% vol. w stanie nieskażonym;

3) magazynowanego przez małą gorzelnię objętą systemem wiarygodnego pomiaru, o którym mowa w § 16 ust. 2.

4. W przypadku podmiotów, o których mowa w ust. 3 pkt 1 i 2, zużywających alkohol etylowy, o którym mowa w § 1 pkt 1 lit. a tiret trzecie, w stanie nieskażonym w ilościach przekraczających limity, o których mowa w ust. 3 pkt 1 i 2, naczelnik urzędu celno-skarbowego może odstąpić od:

1) nałożenia zamknięć urzędowych na magazyn lub naczynia, w których znajduje się ten alkohol etylowy,

2) wydawania lub zużycia tego alkoholu etylowego w obecności kontrolującego - biorąc pod uwagę ryzyko.

5. W przypadku, o którym mowa w ust. 4, naczelnik urzędu celno-skarbowego informuje podmiot o odstąpieniu od nałożenia zamknięć urzędowych lub wydawania lub zużycia alkoholu etylowego w obecności kontrolującego, wskazując ilość dm³ alkoholu etylowego 100% vol., którą podmiot może zużyć w określonym terminie. Przepisy § 4 ust. 4 i 5 oraz § 8 ust. 4 stosuje się odpowiednio.

6. Jeżeli podmiot poinformował właściwego naczelnika urzędu celno-skarbowego o planowanym wydaniu i zużyciu alkoholu etylowego, a kontrolujący nie przybył do podmiotu we wskazanym w powiadomieniu terminie, podmiot dokonuje wydania i zużycia tego alkoholu etylowego bez obecności kontrolującego.

7. Wydanie i zużycie alkoholu etylowego, o którym mowa w § 1 pkt 1 lit. a tiret trzecie, w stanie nieskażonym odbywa się bez obecności kontrolującego, jeżeli zamknięcia urzędowe uniemożliwiają dostęp do alkoholu etylowego.

§ 10. W gorzelni stosuje się system zamkniętego magazynu, który polega na:

1) nałożeniu zamknięć urzędowych na urządzenia produkcyjne i magazynowe alkoholu etylowego w celu wyeliminowania dostępu do alkoholu etylowego i jego par;

2) określaniu dobowej ilości wyprodukowanego alkoholu etylowego na podstawie wskazań licznika objętości lub innego urządzenia pomiarowego;

3) wydawaniu alkoholu etylowego z magazynu oraz napełnianiu alkoholem etylowym naczyń służących do transportu w obecności kontrolującego.

§ 11. Na potrzeby kontroli w gorzelni ilość wyprodukowanego alkoholu etylowego ustala się na podstawie ilości alkoholu etylowego wydanego z magazynu.

§ 12. 1. Pierwsza destylacja alkoholu etylowego po rozpoczęciu jego produkcji przez gorzelnie oraz w przypadku wznowienia działalności gospodarczej po przerwie trwającej dłużej niż 3 miesiące odbywa się w obecności kontrolującego, który sprawdza szczelność urządzeń, przyrządów pomiarowych, rurociągów i zbiornika magazynowego alkoholu etylowego.

2. Za rozpoczęcie produkcji alkoholu etylowego w gorzelni uważa się czynności techniczno-technologiczne, począwszy od dodania drożdży do zacieru słodkiego.

§ 13. 1. W przypadku stosowania w gorzelni licznika objętości jego otwarcie i badanie odbywa się w obecności kontrolującego.

2. W dokumentacji produkcji alkoholu etylowego w gorzelni kontrolujący dokonuje adnotacji o:

1) dacie i przyczynie otwarcia licznika objętości;

2) stanie początkowym i końcowym licznika objętości;

3) stanie zamknięć urzędowych.

§ 14. Za rozpoczęcie produkcji alkoholu etylowego w małej gorzelni uważa się czynności techniczno-technologiczne, począwszy od momentu rozpoczęcia destylacji alkoholu etylowego.

§ 15. 1. Pierwsza destylacja alkoholu etylowego w małej gorzelni odbywa się w obecności kontrolującego, który sprawdza szczelność instalacji służącej do destylacji alkoholu etylowego, urządzeń, licznika objętości, rurociągów i zbiornika lub naczyń do magazynowania.

2. Podczas pierwszej destylacji ustala się zawartość produkowanego przez małą gorzelnię alkoholu etylowego w temperaturze 20°C.

§ 16. 1. W małej gorzelni stosuje się system wiarygodnego pomiaru albo system zabezpieczonego magazynu.

2. System wiarygodnego pomiaru polega na:

1) określaniu ilości wyprodukowanego alkoholu etylowego na podstawie wskazań licznika objętości podlegającego prawnej kontroli metrologicznej;

2) zabezpieczeniu licznika objętości przed jego odłączeniem od instalacji służącej do destylacji alkoholu etylowego za pomocą zamknięć urzędowych;

3) dokonaniu po zakończeniu destylacji odrębnego pomiaru wyrażonej w dm³ ilości wyprodukowanego alkoholu etylowego 100% vol.

3. System wiarygodnego pomiaru może być zastosowany pod warunkiem, że konstrukcja aparatury destylacyjnej lub nałożone na nią zamknięcia urzędowe uniemożliwiają dostęp do alkoholu etylowego i jego par przed określeniem ilości wyprodukowanego alkoholu etylowego przez licznik objętości, o którym mowa w ust. 2 pkt 1.

4. System zabezpieczonego magazynu polega na:

1) nałożeniu zamknięć urzędowych na urządzenia destylacyjne i magazynowe alkoholu etylowego w celu uniemożliwienia dostępu do alkoholu etylowego i jego par;

2) określaniu ilości wyprodukowanego alkoholu etylowego na podstawie urządzenia pomiarowego;

3) wydawaniu alkoholu etylowego z magazynu w obecności kontrolującego.

§ 17. 1. Na potrzeby kontroli ilość alkoholu etylowego wyprodukowanego w małej gorzelni objętej systemem wiarygodnego pomiaru ustala się na podstawie wskazań licznika objętości, o którym mowa w § 16 ust. 2 pkt 1, oraz na podstawie odrębnego pomiaru, o którym mowa w § 16 ust. 2 pkt 3.

2. Na potrzeby kontroli ilość alkoholu etylowego wyprodukowanego w małej gorzelni objętej systemem zabezpieczonego magazynu ustala się na podstawie ilości alkoholu etylowego wydanego z magazynu.

§ 18. 1. Wydanie alkoholu etylowego do powtórnej destylacji w małej gorzelni odbywa się w obecności kontrolującego.

2. W małej gorzelni objętej systemem wiarygodnego pomiaru naczelnik urzędu celno-skarbowego, biorąc pod uwagę ryzyko, może odstąpić od wymogu obecności kontrolującego przy wydaniu alkoholu etylowego do powtórnej destylacji. Przepisy § 8 ust. 3 i 4 stosuje się odpowiednio.

3. W przypadku gdy podmiot poinformował właściwego naczelnika urzędu celno-skarbowego o planowanej powtórnej destylacji w małej gorzelni objętej systemem wiarygodnego pomiaru, a kontrolujący nie przybył do podmiotu we wskazanym w powiadomieniu terminie, podmiot dokonuje powtórnej destylacji bez obecności kontrolującego. Przepis § 8 ust. 4 stosuje się odpowiednio.

§ 19. 1. Zdjęcie, kasowanie lub niszczenie znaków akcyzy odbywa się w obecności kontrolującego.

2. W przypadku zdjęcia znaków akcyzy naniesionych na wyroby, o których mowa w § 1 pkt 1 lit. a tiret drugie, naczelnik urzędu celno-skarbowego, biorąc pod uwagę ryzyko, może odstąpić od wymogu obecności kontrolującego podczas tych czynności. Przepisy § 8 ust. 3 i 4 stosuje się odpowiednio.