Służba wojskowa w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny

Art. 531. 1. Żołnierzy rezerwy, których w pierwszej kolejności przewiduje się powołać do służby wojskowej pełnionej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, przeznacza się do tej służby przez nadanie w czasie pokoju przydziału mobilizacyjnego na stanowiska służbowe lub do pełnienia funkcji wojskowych, które są określone w etacie jednostki wojskowej i występują w czasie wojny.

2. Przydział mobilizacyjny może zostać nadany również żołnierzowi w służbie wojskowej w dniu jego zwolnienia z tej służby, ze skutkiem następującym po dniu zwolnienia ze służby.

3. Przydział mobilizacyjny nadaje się na wolne stanowisko służbowe lub do pełnienia nieobsadzonej funkcji wojskowej, a w razie potrzeby również na stanowiska lub funkcje, na które nadano już taki przydział.

4. Przydziałów mobilizacyjnych nie nadaje się osobom, które są wyłączone od obowiązku pełnienia służby wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, oraz osobom, którym odroczono obowiązek służby wojskowej.

5. Pracownikom resortu obrony narodowej nadaje się pracownicze przydziały mobilizacyjne na stanowiska określone w etacie jednostki wojskowej albo komórki organizacyjnej występujące w czasie wojny.

6. W razie potrzeby również pracownikom zatrudnionym u innych pracodawców oraz innym osobom niebędącym pracownikami mogą być nadawane w czasie pokoju pracownicze przydziały mobilizacyjne na stanowiska pracownicze, które są określone w etacie jednostki wojskowej i występują w czasie wojny.

7. Pracowniczych przydziałów mobilizacyjnych nie nadaje się osobom, które:

1) nie ukończyły 18 lat życia;

2) ukończyły 60 lat życia, z wyjątkiem osób zatrudnionych w jednostce wojskowej albo komórce organizacyjnej, które wyraziły zgodę na nadanie im tego przydziału;

3) posiadają nadany przydział mobilizacyjny;

4) są sędziami, asesorami sądowymi lub prokuratorami;

5) są funkcjonariuszami Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Służby Więziennej, Państwowej Straży Pożarnej, Straży Ochrony Kolei, Straży Marszałkowskiej, Służby Celno-Skarbowej lub pracownikami specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych w jednostkach organizacyjnych podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez ministrów, kierowników urzędów centralnych, wojewodów, Prezesa Narodowego Banku Polskiego oraz Krajową Radę Radiofonii i Telewizji;

6) są wyłączone od obowiązku pełnienia służby wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny;

7) zostały uznane za trwale lub długotrwale niezdolne do pracy w gospodarstwie rolnym na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników lub za całkowicie niezdolne do pracy oraz samodzielnej egzystencji albo całkowicie niezdolne do pracy na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych lub zaliczone do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności albo umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

8. Przydziały mobilizacyjne oraz pracownicze przydziały mobilizacyjne nadaje oraz uchyla szef wojskowego centrum rekrutacji, działając w porozumieniu z dowódcą jednostki wojskowej, a w przypadku stanowisk określonych w etacie komórek organizacyjnych, w porozumieniu z Dyrektorem Generalnym urzędu obsługującego Ministra Obrony Narodowej.

9. Nadanie przydziału mobilizacyjnego oraz pracowniczego przydziału mobilizacyjnego następuje w formie karty mobilizacyjnej. Osoba, której nadano przydział mobilizacyjny lub pracowniczy przydział mobilizacyjny, jest obowiązana przyjąć kartę mobilizacyjną.

10. W karcie mobilizacyjnej określa się co najmniej datę jej wydania, organ wydający, dane osobowe żołnierza rezerwy, pracownika lub innej osoby niebędącej pracownikiem, w tym stopień wojskowy, imię i nazwisko, dane jednostki wojskowej albo komórki organizacyjnej, w tym nazwę, adres, numer mobilizacyjny, pododdział, przydział mobilizacyjny lub pracowniczy przydział mobilizacyjny, a także termin i miejsce stawienia się do jednostki wojskowej albo komórki organizacyjnej, pouczenie o skutkach uchylania się odpowiednio od obowiązku służby wojskowej lub pracy, sposób postępowania w przypadku utraty karty oraz w przypadku niemożliwości stawienia się w miejscu określonym w tej karcie, a także wykaz przedmiotów użytku osobistego, które żołnierz rezerwy, pracownik lub inna osoba niebędąca pracownikiem powinna zabrać ze sobą, stawiając się do jednostki wojskowej albo komórki organizacyjnej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.

11. Kartę mobilizacyjną szef wojskowego centrum rekrutacji doręcza w trybie określonym w art. 39 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego.

12. Kartę mobilizacyjną można również doręczyć żołnierzom w czasie pełnienia lub odbywania służby wojskowej oraz pełnienia zawodowej służby wojskowej w miejscu pełnienia służby, a pracownikom zatrudnionym w jednostkach wojskowych albo komórkach organizacyjnych - w miejscu pracy.

13. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, tryb i warunki nadawania i uchylania przydziałów mobilizacyjnych oraz pracowniczych przydziałów mobilizacyjnych oraz warunki, jakie powinni spełniać żołnierze rezerwy, pracownicy lub inne osoby niebędące pracownikami do przeznaczenia ich do służby wojskowej lub pracy w jednostkach wojskowych albo komórkach organizacyjnych w razie ogłoszenia mobilizacji lub w czasie wojny oraz wzory kart mobilizacyjnych, uwzględniając konieczność zapewnienia mobilizacyjnego rozwinięcia Sił Zbrojnych oraz mając na uwadze konieczność sprawnego i prawidłowego przeprowadzenia procesu mobilizacji.

Art. 532. 1. W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny osoby uznane za zdolne do służby wojskowej mogą być w każdym czasie powołane do służby wojskowej.

2. Do służby wojskowej mogą być powołane również inne osoby, które zgłosiły się do pełnienia tej służby w drodze zaciągu ochotniczego i które stawały do kwalifikacji wojskowej, zdolne do pełnienia służby wojskowej.

3. Do pełnienia służby wojskowej mogą zgłaszać się, w drodze zaciągu ochotniczego, również osoby, które nie stawały do kwalifikacji wojskowej, oraz osoby niepodlegające obowiązkowi służby wojskowej, pod warunkiem że ukończyły 18 lat i nie ukończyły:

1) w przypadku mężczyzn - 60 lat;

2) w przypadku kobiet - 50 lat.

4. Osoby, o których mowa w ust. 2 i 3, zgłaszają się w sprawach zaciągu ochotniczego do właściwego, ze względu na ich miejsce stałego pobytu lub pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące, szefa wojskowego centrum rekrutacji.

5. Zaciąg ochotniczy przeprowadza szef wojskowego centrum rekrutacji właściwy ze względu na miejsce pobytu stałego albo pobytu czasowego ochotnika trwającego ponad 3 miesiące.

6. Obywatele polscy mający stałe miejsce zamieszkania za granicą w sprawach zaciągu ochotniczego zgłaszają się do konsula Rzeczypospolitej Polskiej.

7. W ramach zaciągu ochotniczego nie powołuje się do służby wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny osób, które nie podlegają obowiązkowi tej służby.

8. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, sposób i tryb przeprowadzania zaciągu ochotniczego, z uwzględnieniem sytuacji, w których przeprowadzany będzie zaciąg, oraz konieczności zapewnienia sprawnego i prawidłowego przeprowadzenia procesu tego zaciągu.

Art. 533. 1. Powołanie do służby wojskowej pełnionej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny następuje za pomocą kart powołania lub w drodze podania informacji o powołaniu do publicznej wiadomości. Zorganizowanie doręczania i doręczanie kart powołania oraz podanie informacji o powołaniu do publicznej wiadomości należy do wójtów, burmistrzów albo prezydentów miast.

2. Karta powołania zawiera co najmniej: imię i nazwisko, numer PESEL, adres zamieszkania osoby powołanej do służby pełnionej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, czas i miejsce stawienia się do tej służby, pouczenie o skutkach uchylenia się od służby wojskowej pełnionej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny i o postępowaniu w razie utraty karty powołania lub w przypadku niemożności stawienia się do tej służby oraz wykaz dokumentów i przedmiotów użytku osobistego, które osoba powołana powinna zabrać ze sobą, stawiając się do tej służby.

3. W przypadkach, o których mowa w ust. 1, doręczenie kart powołania może nastąpić również przez jednostki wojskowe, jednostki organizacyjne Poczty Polskiej Spółki Akcyjnej lub Policję.

4. Karty powołania w uzasadnionych przypadkach mogą być doręczane również w dniach ustawowo wolnych od pracy i o każdej porze doby.

5. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, wzór karty powołania do służby wojskowej pełnionej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, mając na uwadze konieczność zapewnienia sprawnego i prawidłowego powołania do tej służby.

6. Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej oraz ministrem właściwym do spraw łączności określi, w drodze rozporządzenia, sposób i tryb doręczania kart powołania do służby wojskowej pełnionej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny i podawania informacji o tym powołaniu do publicznej wiadomości, tryb postępowania organów jednostek wojskowych, Policji i Poczty Polskiej Spółki Akcyjnej w tym zakresie oraz sposób pokrywania kosztów związanych z doręczeniem dokumentów powołania i podawaniem informacji o powołaniu do publicznej wiadomości, uwzględniając konieczność zapewnienia sprawności postępowania w tych sprawach.

Art. 534. 1. W czasie pokoju dowódca jednostki wojskowej nadaje i uchyla przydziały mobilizacyjne na stanowiska służbowe lub funkcje wojskowe określone w etacie jednostki wojskowej żołnierzom w służbie wojskowej, którzy będą pełnili służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny na stanowiskach służbowych lub funkcjach wojskowych innych niż te, które zajmują w czasie pokoju.

2. W przydziale mobilizacyjnym określa się stanowisko służbowe lub funkcję wojskową oraz nazwę lub numer jednostki wojskowej, w której żołnierz będzie pełnił służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny.

3. Przydział mobilizacyjny wygasa z mocy prawa z dniem zwolnienia żołnierza ze służby wojskowej, a pracowniczy przydział mobilizacyjny - z dniem rozwiązania stosunku pracy.

4. Żołnierzowi odbywającemu zasadniczą służbę wojskową lub służbę w aktywnej rezerwie można nie nadawać imiennie oznaczonego przydziału mobilizacyjnego, jeżeli dla stanowiska służbowego lub funkcji wojskowej, którą zajmuje lub pełni ten żołnierz, dowódca jednostki wojskowej określił taki przydział.

5. Wyznaczenie żołnierza w czasie pokoju na stanowisko służbowe lub funkcję wojskową, na których również będzie pełnić służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, jest równoznaczne z nadaniem temu żołnierzowi przydziału mobilizacyjnego na to stanowisko lub funkcję.

6. Przydziałów mobilizacyjnych dowódca jednostki wojskowej nie nadaje żołnierzom zawodowym, które nadawane są zgodnie z art. 545 ust. 1, oraz żołnierzom rezerwy, które nadawane są zgodnie z art. 531 ust. 1.

7. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze zarządzenia, warunki i tryb nadawania oraz uchylania przydziałów mobilizacyjnych żołnierzom w służbie wojskowej pełnionej w czasie pokoju oraz właściwość organów wojskowych w tych sprawach, uwzględniając niejawny charakter tego zarządzenia.

Art. 535. 1. Osoby posiadające przydział mobilizacyjny są obowiązane w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny stawić się w miejscu i czasie określonych w karcie mobilizacyjnej. Osoby posiadające pracowniczy przydział mobilizacyjny są obowiązane stawić się w miejscu i czasie określonych w karcie mobilizacyjnej, w razie ogłoszenia mobilizacji, w czasie stanu wojennego oraz w czasie wojny.

2. Żołnierze rezerwy, o których mowa w art. 531 ust. 1, stają się z mocy prawa po ogłoszeniu mobilizacji lub w czasie wojny żołnierzami w czynnej służbie wojskowej z chwilą stawienia się do tej służby w określonych miejscu i czasie.

3. W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny dotychczasowy stosunek pracy pracownika, któremu nadano pracowniczy przydział mobilizacyjny do jednostki wojskowej, z dniem jego stawienia się do tej jednostki, określonym w karcie mobilizacyjnej, ulega zawieszeniu na czas wykonywania zadań wynikających z przydziału, nie dłużej niż na czas do dnia ogłoszenia demobilizacji.

4. Z dniem ogłoszenia mobilizacji lub z dniem, w którym rozpoczyna się czas wojny, określonym przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 24 ust. 1 pkt 7, dowódca jednostki wojskowej rozwiązuje stosunek pracy z pracownikiem tej jednostki, któremu nie nadano pracowniczego przydziału mobilizacyjnego. Pracownikowi temu wypłaca się świadczenia należne pracownikom z tytułu rozwiązania z nimi stosunku pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy.

5. Pracownik, o którym mowa w ust. 3, inna osoba niebędąca pracownikiem po stawieniu się w jednostce wojskowej w dniu określonym w karcie mobilizacyjnej oraz pracownik komórki organizacyjnej staje się z mocy prawa osobą cywilną wchodzącą w skład personelu Sił Zbrojnych, w rozumieniu obowiązujących Rzeczpospolitą Polską przepisów prawa międzynarodowego.

6. Do osób świadczących po ogłoszeniu mobilizacji, w stanie wojennym lub w dniu, w którym rozpoczyna się czas wojny, określonym przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 24 ust. 1 pkt 7, pracę w jednostkach wojskowych oraz komórkach organizacyjnych na podstawie pracowniczego przydziału mobilizacyjnego, w tym w zakresie ich obowiązków i uprawnień, stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące osób pełniących służbę w jednostkach zmilitaryzowanych. Do osób tych nie stosuje się przepisów dotyczących powszechnego obowiązku wykonywania pracy, o którym mowa w przepisach ustawy z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 536. Żołnierze odbywający czynną służbę wojskową w dniu ogłoszenia mobilizacji lub w dniu, w którym rozpoczyna się czas wojny, określonym przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 24 ust. 1 pkt 7, a także żołnierze powołani do tej służby na podstawie art. 531 i art. 532 ust. 2 pozostają w czynnej służbie wojskowej do czasu zwolnienia.

Art. 537. 1. W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny żołnierze powołani do służby wojskowej mogą być przeznaczeni do pełnienia tej służby w jednostkach zmilitaryzowanych.

2. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, sposób i tryb przeznaczania żołnierzy powołanych do służby wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, do służby w jednostkach zmilitaryzowanych, z uwzględnieniem sytuacji, w których następuje nadanie przeznaczenia do służby, oraz specyfiki i rodzaju jednostek, w których służba ta będzie pełniona.

Art. 538. 1. W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny duchowni, z wyjątkiem wybieranych na określoną kadencję, mogą być powołani do służby wojskowej wyłącznie do pełnienia funkcji kapelanów wojskowych.

2. W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny słuchacze seminariów i szkół duchownych oraz członkowie zakonów mogą być powołani do służby wojskowej wyłącznie do służby sanitarnej.

Art. 539. 1. Przeprowadzenie kwalifikacji wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny zarządza Minister Obrony Narodowej.

2. Do przeprowadzania kwalifikacji wojskowej są właściwi szefowie wojskowych centrów rekrutacji.

3. Szefowie wojskowych centrów rekrutacji powołują powiatowe i wojewódzkie komisje lekarskie.

4. Orzeczenia powiatowych komisji lekarskich są ostateczne.

5. Orzeczenie powiatowej komisji lekarskiej może być zmienione lub uchylone przez wojewódzką komisję lekarską tylko w trybie nadzoru, jeżeli zostało wydane z naruszeniem przepisów prawa lub jest oczywiście błędne.

6. Do przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny stosuje się odpowiednio przepisy art. 56-59, z zastrzeżeniem, że przewidziane w tych przepisach kompetencje starosty oraz wójta (burmistrza, prezydenta miasta) przysługują szefowi wojskowego centrum rekrutacji.

Art. 540. Odroczenia czynnej służby wojskowej udziela się tylko ze względu na stan zdrowia na czas ustalony przez powiatową komisję lekarską, nie dłuższy jednak niż 6 miesięcy. Po upływie tego okresu osoba korzystająca z odroczenia obowiązana jest stawić się ponownie przed właściwą komisją lekarską.

Art. 542. 1. Pracownikowi resortu obrony narodowej, któremu został nadany pracowniczy przydział mobilizacyjny, mogą być przyznane świadczenia socjalno-bytowe w postaci pomocy finansowej i rzeczowej na zakup lub dofinansowanie usług związanych z wypoczynkiem albo rehabilitacją pracownika resortu obrony narodowej lub członków jego rodziny.

2. W przypadku zbiegu uprawnień do świadczeń socjalno-bytowych przysługujących na mocy niniejszej ustawy i innych przepisów pracownikowi resortu obrony narodowej przysługują świadczenia dla niego korzystniejsze.

3. Wysokość świadczeń, o których mowa w ust. 1, jest uzależniona od wysokości dochodu uzyskiwanego przez pracownika resortu obrony narodowej w przeliczeniu na członka rodziny.

4. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, rodzaj, wysokość i zakres świadczeń socjalno-bytowych, a także sposób i tryb przyznawania świadczeń oraz członków rodziny uwzględnianych przy ustalaniu uprawnień do tych świadczeń, uwzględniając sprawność i efektywność postępowania w tym zakresie oraz wysokość dochodów osób ubiegających się o te świadczenia.

Art. 543. 1. Pracownikom resortu obrony narodowej, którym nadano pracowniczy przydział mobilizacyjny, o którym mowa w art. 531 ust. 5, przysługuje dodatek za przydział mobilizacyjny.

2. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, wysokość, szczegółowe warunki i tryb przyznawania dodatku za przydział mobilizacyjny, uwzględniając rodzaje stanowisk służbowych, na które przyznany został przydział.

Art. 544. Żołnierze odbywający służbę wojskową w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny są objęci obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.