Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28.12.2009 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji
o przepisie
art./§
pełną treść
widoczną część
powiązane
powiązane
Przepisy ogólne
§ 1. Rozporządzenie określa szczególne zasady rachunkowości zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji, w tym:
1) tworzenie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych;
2) zakres informacji wykazywanych w informacji dodatkowej, zasady sporządzania skonsolidowanych sprawozdań finansowych grup kapitałowych, w tym zakres informacji wykazywanych w skonsolidowanych sprawozdaniach finansowych grup kapitałowych oraz w sprawozdaniach z działalności.
§ 2. 1. Użyte w rozporządzeniu określenia oznaczają:
1) ustawa - ustawę z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości;
2) ustawa o działalności ubezpieczeniowej - ustawę z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. nr 124, poz. 1151, z późn. zm.);
3) dział I - dział I załącznika do ustawy o działalności ubezpieczeniowej;
4) dział II - dział II załącznika do ustawy o działalności ubezpieczeniowej;
5) cedent - zakład ubezpieczeń lub zakład reasekuracji, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1a ustawy o działalności ubezpieczeniowej;
6) reasekurator - zakład ubezpieczeń albo zakład reasekuracji wykonujący działalność reasekuracyjną, o której mowa w art. 3 ust. 1a ustawy o działalności ubezpieczeniowej;
7) umowa ubezpieczenia - umowę ubezpieczenia i umowę gwarancji ubezpieczeniowej;
8) reasekuracja - reasekurację i retrocesję;
9) umowa reasekuracji - umowę reasekuracji i umowę retrocesji;
10) reasekuracja czynna - reasekurację czynną i retrocesję czynną;
11) umowa reasekuracji czynnej - umowę reasekuracji czynnej i umowę retrocesji czynnej;
12) reasekuracja bierna - reasekurację bierną i retrocesję bierną;
13) umowa reasekuracji biernej - umowę reasekuracji biernej i umowę retrocesji biernej;
14) koasekurator wiodący - zakład ubezpieczeń wybrany spośród uczestników umowy koasekuracyjnej do realizacji czynności określonych w tej umowie w imieniu własnym i pozostałych koasekuratorów;
15) składki przypisane - kwoty składek:
a) z tytułu umów ubezpieczenia należne w okresie sprawozdawczym, niezależnie od tego, czy kwoty te opłacono - w przypadku grup działu I,
b) należnych za cały okres odpowiedzialności, niezależnie od jego długości, z tytułu zawartych w okresie sprawozdawczym umów ubezpieczenia, niezależnie od tego, czy kwoty te opłacono - w przypadku grup działu II, o ile długość okresu odpowiedzialności jest określona,
c) z tytułu umów ubezpieczenia, należne w okresie sprawozdawczym, niezależnie od tego, czy kwoty te opłacono - w przypadku grup działu II, o ile długość okresu odpowiedzialności nie jest określona,
d) z tytułu umów reasekuracji czynnej - stosuje się kwoty, o których mowa w lit. a-c, z uwzględnieniem postanowień odpowiednich umów reasekuracji;
16) składka zarobiona - składkę przypisaną w okresie sprawozdawczym pomniejszoną o stan rezerwy składek na koniec okresu sprawozdawczego i powiększoną o stan rezerwy składek na początek okresu sprawozdawczego;
17) składki brutto, składki przypisane brutto, składki zarobione brutto, odszkodowania i świadczenia brutto, inne przychody brutto, inne koszty techniczne brutto, rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe brutto, współczynnik szkodowości brutto - odpowiednio pozycje przed uwzględnieniem udziału reasekuratorów;
18) składki na udziale własnym, składki przypisane na udziale własnym, składki zarobione na udziale własnym, odszkodowania i świadczenia na udziale własnym, inne przychody na udziale własnym, inne koszty techniczne na udziale własnym, rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe na udziale własnym - odpowiednio pozycje po uwzględnieniu udziału reasekuratorów;
19) koszty akwizycji - koszty związane z zawieraniem i odnawianiem umów ubezpieczenia oraz umów reasekuracji obejmujące:
a) koszty bezpośrednie, w tym:
- prowizje pośredników ubezpieczeniowych,
- wynagrodzenia wraz z narzutami pracowników zajmujących się akwizycją,
- koszty badań lekarskich,
- koszty atestów i ekspertyz przy ocenie ryzyka ubezpieczeniowego,
- koszty wystawienia polis,
- koszty włączenia umowy ubezpieczenia do portfela ubezpieczeń,
- koszty włączenia umowy reasekuracji do portfela reasekuracji,
- prowizje i udziały w zyskach cedentów,
b) koszty pośrednie, w tym:
- koszty reklamy i promocji produktów ubezpieczeniowych,
- koszty ogólne związane z badaniem wniosków i wystawianiem polis;
20) koszty likwidacji szkód i windykacji regresów - bezpośrednie i pośrednie koszty związane z wykonywaniem czynności określonych w art. 3 ust. 1a pkt 2 i 4, ust. 3 pkt 2, ust. 4 pkt 2, 3 i 5 oraz ust. 5 pkt 1 i 2 ustawy o działalności ubezpieczeniowej, w tym: wynagrodzenia wraz z narzutami, koszty ekspertyz i atestów związanych z oceną zaistniałej szkody, koszty obsługi procesu likwidacji szkody, wypłaty odszkodowania, postępowań regresowych i windykacyjnych;
21) koszty działalności lokacyjnej - wewnętrzne i zewnętrzne koszty wynikające z prowadzonej przez zakład ubezpieczeń albo zakład reasekuracji działalności lokacyjnej, w tym koszty zarządzania lokatami, prowizje bankowe, prowizje biur maklerskich oraz amortyzację i koszty utrzymania nieruchomości, z wyłączeniem amortyzacji i kosztów utrzymania nieruchomości wykorzystywanych na własne potrzeby;
22) koszty administracyjne - koszty działalności ubezpieczeniowej lub działalności reasekuracyjnej niezaliczone do kosztów akwizycji, odszkodowań i świadczeń, kosztów likwidacji szkód i windykacji regresów lub kosztów działalności lokacyjnej, związane z inkasem składek, zarządzaniem portfelem umów ubezpieczenia, zarządzaniem portfelem umów reasekuracji oraz ogólnym zarządzaniem zakładem ubezpieczeń albo zakładem reasekuracji, w tym: amortyzacja oraz koszty utrzymania biur i nieruchomości wykorzystywanych na własne potrzeby, koszty pocztowe i telekomunikacyjne, koszty usług obcych, koszty zużycia energii, materiałów, amortyzacja środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych, wynagrodzenia wraz z narzutami, koszty podróży służbowych oraz koszty reklamy, z wyłączeniem kosztów reklamy związanych z produktem ubezpieczeniowym; w kosztach administracyjnych nie ujmuje się kosztów związanych z wykonywaniem czynności określonych w art. 3 ust. 7 i 8 ustawy o działalności ubezpieczeniowej - koszty te ujmuje się w pozostałych kosztach operacyjnych;
23) stopa techniczna - stopę oprocentowania stosowaną przy obliczaniu:
a) rezerw techniczno-ubezpieczeniowych w dziale ubezpieczeń na życie i reasekuracji ubezpieczeń działu I,
b) rezerw na skapitalizowaną wartość rent w dziale pozostałych ubezpieczeń osobowych oraz ubezpieczeń majątkowych i reasekuracji ubezpieczeń działu II;
24) suma kapitału, z zastrzeżeniem ust. 2:
a) dla ubezpieczenia na całe życie - sumę ubezpieczenia,
b) dla ubezpieczeń, gdzie świadczenie jest płatne na koniec okresu ubezpieczenia - sumę ubezpieczenia w wysokości płatnej na koniec okresu ubezpieczenia,
c) dla rent odroczonych - skapitalizowaną wartość renty w momencie rozpoczęcia płatności renty,
d) dla ubezpieczeń z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym niewymienionych wcześniej - większą z wartości:
- sumę ubezpieczenia na wypadek śmierci,
- wartość jednostek uczestnictwa wynikającą z danej umowy ubezpieczenia, powiększoną o sumę składek, które zostaną zapłacone do końca trwania umowy ubezpieczenia, jednak nie dłużej niż do 75 roku życia ubezpieczonego;
25) współczynnik szkodowości - stosunek odszkodowań i świadczeń, z uwzględnieniem zmiany stanu rezerw na niewypłacone odszkodowania i świadczenia, do składki zarobionej; przy kalkulacji wskaźnika uwzględnia się koszty likwidacji szkód, koszty windykacji regresów i koszty poniesione w celu uzyskania dotacji, a także regresy, odzyski i dotacje otrzymane;
26) klasy rachunkowe - w przypadku:
a) działu I - łącznie wszystkie grupy ubezpieczeń,
b) działu II - odpowiednio następujące klasy rachunkowe:
- 01 następstwa wypadków i choroba (grupa 1 i 2),
- 02 komunikacyjne - odpowiedzialność cywilna (grupa 10),
- 03 komunikacyjne pozostałe (grupa 3),
- 04 morskie, lotnicze i transportowe (grupy 4, 5, 6, 7),
- 05 od ognia i innych szkód rzeczowych (grupy 8, 9),
- 06 odpowiedzialność cywilna (grupy 11, 12, 13),
- 07 kredyt i gwarancje (grupy 14, 15),
- 08 świadczenie pomocy (grupa 18),
- 09 ochrona prawna (grupa 17),
- 10 pozostałe (grupa 16);
27) jednostka dominująca, jednostka zależna, jednostka współzależna, jednostka stowarzyszona, jednostka podporządkowana, jednostki powiązane z jednostką - odpowiednio jednostki w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 37 oraz pkt 39-43 ustawy;
28) grupa kapitałowa - grupę kapitałową w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 44 ustawy;
29) strony powiązane - strony powiązane w rozumieniu ust. 4 pkt 2 dodatkowych informacji i objaśnień załącznika nr 1 do ustawy;
30) udziały, aktywa finansowe, skorygowana cena nabycia, aktywa finansowe przeznaczone do obrotu, pożyczki udzielone i należności własne, aktywa finansowe utrzymywane do terminu wymagalności, aktywa finansowe dostępne do sprzedaży, wartość godziwa - odpowiednio pojęcia określone w art. 3 ust. 1 pkt 4, art. 3 ust. 1 pkt 24, art. 28 ust. 8a ustawy, w § 6-9 oraz § 15 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (Dz. U. nr 149, poz. 1674, z 2004 r. nr 31, poz. 266, z 2005 r. nr 256, poz. 2146 oraz z 2008 r. nr 228, poz. 1508);
31) główny oddział oraz oddział zagranicznego zakładu ubezpieczeń, główny oddział oraz oddział zagranicznego zakładu reasekuracji - odpowiednio główny oddział oraz oddział w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 3 i 6 ustawy o działalności ubezpieczeniowej;
32) jednostka macierzysta - zakład ubezpieczeń albo zakład reasekuracji, który jest głównym miejscem wykonywania działalności w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2007 r. nr 155, poz. 1095, z późn. zm.);
33) lokaty wolnych środków zakładu ubezpieczeń - lokaty zakładu ubezpieczeń nieuznane przez kierownika jednostki za lokaty stanowiące pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych;
34) lokaty wolnych środków zakładu reasekuracji - lokaty zakładu reasekuracji nieuznane przez kierownika jednostki za lokaty stanowiące pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych;
35) koszt odszkodowań i świadczeń ustalany dla roku kalendarzowego zaistnienia szkody na potrzeby wyliczenia oszacowania, o którym mowa w § 37 ust. 1 - odszkodowania i świadczenia wypłacone brutto powiększone o stan rezerw na niewypłacone odszkodowania i świadczenia z tytułu szkód zaistniałych do dnia bilansowego; przy ustalaniu kosztu odszkodowań i świadczeń uwzględnia się koszty likwidacji szkód, a nie uwzględnia się regresów i odzysków oraz kosztów windykacji z nimi związanych oraz dotacji i kosztów poniesionych w celu ich uzyskania;
36) dotacja - dotację celową otrzymaną przez zakład ubezpieczeń na pokrycie części odszkodowań należnych producentom rolnym z tytułu szkód spowodowanych przez suszę w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz. U. nr 150, poz. 1249, z późn. zm.);
37) koszty poniesione w celu uzyskania dotacji - koszty związane z przygotowaniem wniosku o dotację i rozliczeniem dotacji, w szczególności wynagrodzenia wraz z narzutami, koszty usług obcych, koszty przygotowania sprawozdań z rozliczenia dotacji, a także koszty poniesione w związku z przystosowaniem systemów informatycznych, niezbędnych do prawidłowej obsługi dotacji;
38) grupy i rodzaje ubezpieczeń - grupy i rodzaje ubezpieczeń, o których mowa w art. 4 ustawy o działalności ubezpieczeniowej;
39) saldo rozliczeń z reasekuracji czynnej - składkę przypisaną z reasekuracji czynnej pomniejszoną o odszkodowania i świadczenia wypłacone z reasekuracji czynnej, premie i rabaty wypłacone cedentom oraz prowizje i udziały w zyskach cedentów;
40) saldo rozliczeń z reasekuracji biernej - składkę na udziale reasekuratora pomniejszoną o odszkodowania i świadczenia wypłacone na udziale reasekuratora, premie i rabaty wypłacone na udziale reasekuratora oraz prowizje reasekuracyjne i udziały w zyskach reasekuratora.
2. Dla wszystkich przypadków, o których mowa w ust. 1 pkt 24, nie uwzględnia się przyznawanych premii. W umowach ubezpieczenia, o których mowa w ust. 1 pkt 24, w których okres opłacania składki jest krótszy niż okres trwania umowy ubezpieczenia, suma kapitału oznacza wartość rezerwy matematycznej dla ryzyka śmierci lub dożycia wyliczonej na koniec okresu opłacania składki.
§ 3. 1. Przepisy rozporządzenia dotyczące ubezpieczeń na życie (grupy 1-5 działu I) stosuje się również do ubezpieczeń ujętych w grupach 1, 2, 10-13 działu II, z uwzględnieniem istniejących różnic wynikających z istoty tych ubezpieczeń.
2. W przypadku gdy z umów ubezpieczenia zaliczanych do działu II powstaną świadczenia płatne okresowo w formie rent, rezerwę na skapitalizowaną wartość rent ustala się przy zastosowaniu metody aktuarialnej w trybie przewidzianym dla ubezpieczeń na życie (grupy 1-5 działu I) zgodnie z § 42.
§ 4. Główne oddziały oraz oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń, a także główne oddziały oraz oddziały zagranicznych zakładów reasekuracji stosują zasady rachunkowości określone przez jednostkę macierzystą, o ile nie są sprzeczne z przepisami ustawy.